کارنامه صنعت گردشگری در اولین سال همه‌گیری

بر اساس آخرین آمارهای سازمان جهانی گردشگری کاهش چشمگیر سفرهای بین‌المللی منجر به زیانی معادل 1/3 تریلیون دلار در حوزه صادرات صنعت گردشگری شده است. این رقم علاوه بر اینکه از تمام برآوردهای دوره‌ای پیشین بیشتر است، در مقایسه با ضرر و زیان‌های بحران سال 2008 اقتصادی جهان بر صنعت گردشگری 11 برابر بیشتر است.

کاهش 74 درصدی مسافران در صنعت گردشگری

بخش‌های مختلف صنعت گردشگری امیدوارانه به واکسیناسیون سراسری کرونا می‌نگرند. اگرچه بیش از یک سال از همه‌گیری بیماری کووید 19 می‌گذرد و در این مدت کشورهای مختلف سعی کرده‌اند تدابیری را برای رونق گردشگری داخلی و مسافرت‌های ایمن و بهداشتی اجرایی کنند، کارشناسان اذعان دارند درآمدزایی سبک‌های جدید گردشگری که عمدتا متکی به سفر در چارچوب مرزهای داخلی است، قابل مقایسه با گردشگری بین‌المللی نیست. در ماه‌های گذشته آمارهای دوره‌ای مختلفی همزمان با اجرای چندین و چندباره سیاست‌های قرنطینه‌ و بسته شدن مرزها به روی گردشگران، منتشر شده است.

با این حال برآوردهای جدید حاکی از آن است که صنعت گردشگری فاصله‌ای بیش از آنچه که در گذشته تصور می‌شود برای سازگاری با عصر بعد از کرونا دارد. مراجع و نهادهای بین‌المللی سنجش و محاسبه اثرات اقتصادی کرونا بر زنجیره تامین و ارائه خدمات در صنعت گردشگری آشکارا از تغییرات رخ داده در ویروس کرونا و احتمال جهش‌های خطرناک در ویروس که کارایی واکسن‌ها را کاهش می‌دهد، ابراز نگرانی می‌کنند و می‌گویند تداوم وضعیت کنونی که بی‌شباهت به روند یک سال گذشته نیست، صنعت گردشگری بین‌المللی را با مخاطرات بیشتری روبرو می‌کند. آنچه سازمان جهانی گردشگری در آخرین گزارش خود بر آن تاکید کرده، ناموفق بودن طرح‌های جایگزین گردشگری مانند تشویق سفرهای داخلی و سبک‌های جدید‌ است.

---

مطلب پیشنهادی: فرمولاسیون جدید رقابت در گردشگری

---

سازمان جهانی گردشگری در ارزیابی یک ساله صنعت توریسم و وضعیت فعلی بازار با تجزیه و تحلیل داده‌های بازارهای منطقه‌ای گزارش کرده، توریسم جهانی بدترین سال خود را در 2020 پشت سر گذاشته است. سالی که بر اساس آمارها تعداد مسافران بین‌المللی بیش از 74 درصد کاهش یافته است. در این سال مقاصد گردشگری شاهد کاهش یک میلیارد نفری مسافران نسبت به سال گذشته بودند که نتیجه کاهش تقاضا برای سفر و نیز اعمال محدودیت های گسترده برای جلوگیری از شیوع کوید 19 بوده است. این رقم اختلاف زیادی با اثرات بحران اقتصاد جهانی بر صنعت گردشگری در سال 2008 دارد که در آن تعداد مسافران بین‌المللی حدود 4 درصد کاهش یافت.

بحران سال 2020 حدود 100 تا 120 میلیون شغل در زمینه گردشگری را در خطر حذف دائمی قرار داده است. اغلب کسانی که نسبت به از دست دادن مشاغل خود احساس خطر می‌کنند، کسب و کارهای اقتصادی کوچک یا متوسط حوزه گردشگری هستند. نگرانی‌ها درباره گسترش مجدد بیماری کووید 19 در جهان نیز در گزارش سازمان جهانی گردشگری انعکاس یافته است. بسیاری از کشورها دوباره به مقرارات و محدودیت های سنگین رفت و آمد و سفر روی آورده‌اند و تست‌های اجباری، قرنطینه و در برخی موارد بستن کامل مرزها را سخت‌گیرانه‌تر از گذشته اجرا می‌کنند.

سازمان جهانی گردشگری می‌گوید این محدودیت‌ها شرایط را برای فعالان حوزه گردشگری دشوارتر می‌کند. این سازمان می‌گوید تنها با واکسیناسیون جهانی سریع و همگانی می‌توان به بازگشت اعتماد به سفر و ساده‌تر کردن شرایط برای گردشگران و فعالان این حوزه در سال 2021 امیدوار بود. در همین رابطه رئیس سازمان جهانی گردشگری در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تلاش‌های بسیاری برای ایمن‌سازی مسافرت‌ها به عمل آمده اما ما کاملا آگاهیم که این بحران عمیق‌تر از این‌‌ها است. هماهنگی‌ها و همکاری‌ها و الکترونیکی کردن  اقدامات لازم برای پیشگیری از گسترش ویروس کرونا در حوزه مسائل مرتبط با گردشگری مانند تست‌ها، پیگیری مسافران و تاییدیه‌های واکسیناسیون، مهمترین اقدامات برای افزایش ایمنی سفرها به محض بهتر شدن شرایط است.»

آخرین ارزیابی‌های سازمان جهانی گردشگری که برپایه نظرسنجی از فعالان صنعت گردشگری است، طیف مختلفی از پیش‌بینی‌ها برای این صنعت در سال جاری را بیان کرده داده است. حدود 45 درصد نظرسنجی پاسخ‌گویان گفته‌اند وضعیت سال 2021 گردشگری از آنچه در سال 2020 تجربه شد، بهتر خواهد بود؛ 25 درصد پاسخگویان معتقدند که سال 2021 مشابه سال 2020 خواهد بود؛ و در همین حال 30 درصد مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی انتظار دارند در سال 2021 شرایط حتی از 12 ماه گذشته نیز بدتر باشد.

احیای صنعت توریسم چقدر طول می‌کشد؟

پیش‌ینی‌ها برای بازگشت این صنعت به شرایط سابق در کوتاه‌مدت با توجه به تغییرات یکی دو ماه گذشته که با افزایش میزان ابتلا و مرگ و میر ناشی از بیماری چندان خوشایند نیست. اکتبر سال گذشته بیش از 79 درصد فعالان صنعت گردشگری پیش‌بینی می‌کردند در 2021 شرایط به حالت عادی بازمی‌گردد، اما اکنون و در آخرین نظرسنجی، بیش از 50 درصد پاسخگویان گفته‌اند بازگشت شرایط به حالت عادی تا پیش از سال 2022 غیرممکن است.

43 درصد متخصصان صنعت گردشگری بازگشت کامل به شرایط پیش از همه‌گیری را به سال 2023 موکول کرده‌اند و 19 درصد حتی از این هم فراتر رفته و پیشبینی‌شان برای احیای کامل گردشگری را تا سال 2024 به تعویق انداخته‌اند. در مجموع سازمان جهانی گردشگری بازه‌ای بین 2/5 تا 4 سال را برای احیای گردشگری بین‌المللی در نظر گرفته است.

از بین مناطق مختلف دنیا، آسیا و اقیانوسیه با کاهش 84 درصدی گردشگران بیش از سایر مناطق از شرایط پیش‌آمده برای گردشگری ضرر دیده‌اند که این تا حد زیادی به دلیل شیوع بیشتر ویروس و اقدامات پیشگیرانه و محدودیت‌های مرتبط با همه‌گیری در کشورهای این منطقه بوده است. منطقه آسیا و اقیانوسیه در مجموع با کاهش 300 میلیون نفری گردشگر بین‌المللی بیش از هر منطقه‌ دیگری گردشگر ورودی در سال 2020 از دست داده است. پس از آن، خاورمیانه و افریقا با 75 درصد کاهش دومین منطقه‌ای است که در حوزه گردشگری متحمل بیشترین ضرر و زیان شده‌اند.

کاهش گردشگران ورودی در اروپا 70 درصد گزارش شده است. علت اصلی کمتر بودن میزان افت گردشگران ورودی در این منطقه به سیاست‌های تشویقی کشورهای اروپایی در تابستان سال گذشته برمی‌گردد که در بازه کوتاهی و به‌صورت موقت مرزهای خود را به روی گردشگران باز کردند. اما این منطقه با توجه به اینکه در مجموع بیش از سایر مناطق گردشگرپذیر بود، از نظر کمی بیشترین تعداد گردشگر یعنی 500 میلیون مسافر ورودی را نسبت به سال 2019 از دست داده است. و در نهایت امریکا با مجموع 69 درصد کاهش سال 2020 را با وضعیت بهتری نسبت به سایر مناطق پشت سر گذاشت.

این آمار و ارقام نمایی کلی صنعت گردشگری در سال 2020 است. صنعتی که گفته می‌شود بیشتر از هر حوزه دیگری تحلیل رفته و تاب‌آوری به پایین‌ترین درجه ممکن است. با وجود این، تحلیل UNWTO این است که نباید وضعیت صنعت گردشگری را یک‌سره تیره و تار دانست. این نهاد بین‌المللی در گزارش خود پیش‌بینی می‌کند تا زمان بازگشت شرایط به دوران پیش از همه‌گیری، تقاضا برای گردشگری در مقاصدی که محور اصلی آنها فعالیت‌ها در فضای باز است و همینطور گردشگری داخلی و نیز سفرهای آهسته ( slow travel) افزایش یابد.