نخستین روز «همایش بین‌المللی پیامدهای فرهنگی و اجتماعی کرونا بر حوزه‌های میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع فرهنگی خلاق و هنرهای سنتی» برگزار شد. در این همایش که به صورت آنلاین برگزار شد، اساتید و کارشناسان داخلی و بین‌المللی در 10 محور «میراث فرهنگی و مسئله کرونا»، «میراث ناملموس در دوره کرونا»، «گردشگری در عصر کرونا»، «ابعاد تاریخی و آموزشی، ابعاد اجتماعی و فرهنگی کرونا»، «هنر در عصر کرونا»، «زبان و ادبیات در عصر کرونا»، «پویایی آیین‌های ایرانی در عصر کرونا»، «نمایش در عصر کرونا»، و «رسانه، چاپ و نشر در عصر کرونا» به سخنرانی یا ارائه مقاله پرداختند. همایش پیامدهای فرهنگی و اجتماعی به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و همکاری مراکز فرهنگی و دانشگاهی برگزار می‌شود.
ویروس کرونا میراث فرهنگی را تهدید می‌کند
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به اینکه یک سال از شیوع بیماری کووید 19 می‌گذرد و این بحران منجر به گسست روابط اجتماعی و خانه‌نشینی مردم در سراسر جهان شده، اظهار کرد: «افزایش مداخلات انسانی منجر به تغییر شیوه زندگی انسان مدرن شده و ریسک‌های زیادی را متوجه انسان‌ها کرده است.»
بهروز عمرانی با تشریح ابعاد و جلوه‌های اثرگذاری ویروس بر حوزه میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی، گفت: «آیین‌ها و جشن‌ها بخشی از نمودهای میراث فرهنگی کشور محسوب می‌شوند که پیوسته باید بازنمایی و بازآفرینی شوند اما در ایام کرونا چنین امکانی وجود ندارد و همین موضوع خطری بزرگ را متوجه میراث فرهنگی کشور می‌کند.» وی با بیان اینکه فعالان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری در ایام به سختی تحت تاثیر زیان‌های فراوان ویروس کرونا قرار گرفته‌اند، افزود: «به دلیل محدودیت‌های تجمعات انسانی، امکان سفر و بازدید و حضور در اماکن گردشگری و طبیعی و برپایی آیین‌ها و جشن‌ها را نداشته‌ایم. تجربه یک سال گذشته نشان می‌دهد بهره‌مندی از فضای مجازی و ارتقا و توسعه زیرساخت‌های دیجیتال به بازآفرینی ارزش‌ها و میراث فرهنگی کمک می‌کند.»
به گفته عمرانی کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی در ایام کرونا در زمینه حفاظت و مرمت بناها و محوطه‌ها و ارتقای کیفیت خدمات گردشگری تلاش‌های زیادی انجام داده‌اند که بعد از کرونا شاهد تجلی و عینیت یافتن آن‌ها خواهیم بود. وی نسبت به توجه بیشتر به تقویت و ارتقای ارزش‌های میراث فرهنگی و گردشگری در ایام کرونا با راه‌حل‌های فناورانه تاکید کرد و خاطرنشان کرد: «بهره‌مندی از فضای مجازی و توسعه زیرساخت‌ها و بسترهای دیجیتالی به بازآفرینی ارزش‌ها و نمودهای میراث فرهنگی کمک شایانی خواهد کرد.
میراث فرهنگی به برنامه‌های حمایتی نیاز دارد
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات نیز در این همایش با تاکید بر اینکه ویروس کرونا اقتصاد فرهنگ و هنر را در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر متاثر کرده، اظهار کرد: «شناخت تبعات و تاثیرات ویروس کرونا بر بخش فرهنگ برای آینده این بخش مهم است. آنچه روشن است اینکه ویروس کرونا مزایا و معایبی برای بخش فرهنگ داشته و شیوه‌های سنتی این میدان را تغییر داده است.»
محمد سلگی با بیان اینکه کسب و کارها در حوزه فرهنگ و عرضه محصولات فرهنگی به دلیل محدودیت‌های ناشی از کرونا بیش از حوزه‌های دیگر آسیب دیدند، گفت: «در ایام شیوع ویروس کرونا گردش درآمد بخش فرهنگ کشور به ویژه در 6 ماه اول سال جاری به شدت کاهش یافت اما خوشبختانه فضای آنلاین به عرضه محصولات فرهنگی کمک زیادی کرده که در ادامه نیز توسعه زیرساخت‌ها و امکان عرضه محصولات فرهنگی توجه کرد.»
سلگی تعلیق آیین‌ها و مناسک میراث فرهنگی را به دلیل الزام به رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و کاهش روابط اجتماعی از دیگر اثرات ویروس کرونا بر بخش میراث فرهنگی کشور دانست که به گفته او بهترین راه‌حل جایگزین استفاده از پلتفرم‌های آنلاین است. وی با تاکید بر اینکه در حوزه فرهنگ و هنر باید سیاست‌های مختلفی را برای دوره‌های کوتاه مدت و بلندمدت طراحی کرد، اضافه کرد: «سیاست‌ها و اقدامات حمایتی باید در زمینه تولید و عرضه محصولات فرهنگی تدوین شوند و در این مسیر از شیوه‌ها و ابزارهای جدید استفاده کرد.»
حمایت مالی از کسب و کارهای گردشگری ادامه می‌یابد
معاون امور فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه نیز در این همایش، مهمترین وجه کرونا را ناشناخته بودن آن دانست و گفت: «ویروس کرونا در تمام یک سال گذشته سایه سنگینی را بر روی تصمیمات ما انداخته و تا آینده‌ای غیرقابل پیش‌بینی نیز ما را همراهی خواهد کرد و باید با واقعیت‌ها کنار آمد و متناسب با همین وضعیت سیاست‌گذاری کرد.»
حمید پوراصغری با تاکید بر اینکه همه‌گیری ویروس کرونا ضربه‌‌های بزرگی به اقتصاد کشورها وارد کرده و رشد اقتصادی را کاهش داده است، اظهار کرد: «به استناد آمارهای بین‌المللی تمام کشورها به استثنای کشور چین در سال 2020 رشد منفی اقتصادی را تجربه کرده‌اند.» وی با ضروری دانستن کنترل و مهار ویروس کرونا برای دست‌یابی به رونق اقتصادی، اضافه کرد: «استراتژیست‌های اقتصادی معتقدند هر کشوری سریع‌تر ویروس کرونا را مهار کند، از جنبه‌های مختلف برتری می‌یابد.»
پوراصغری با اشاره به اینکه کسبوکارهای مختلف به خصوص در حوزه فرهنگ و گردشگری در همه‌گیری ویروس کرونا بیش از دیگر حوزه‌ها دچار مشکلات اقتصادی شده‌اند، خاطرنشان کرد: «محدودیت‌های ناشی از ویروس کرونا الگوی رفتاری در حوزه فرهنگ و فعالیت‌های اقتصادی را تغییر داده اما از سویی توان بالقوه ایران را در حوزه دانش‌بنیان را بالفعل کرده که طلیعه قدرت دانشی برای کشور در آینده خواهد بود.»
وی استفاده از فضای مجازی برای مراودات فرهنگی و آموزشی و اقتصادی را از جمله پیامدهای مثبت کرونا دانست بوده که باید به نحو شایسته از آن استفاده شود. پوراصغری با بیان اینکه کسب و کارهای گردشگری در ایام کرونا فشارهای زیادی را متحمل شده‌اند، اضافه کرد: «مرحله اول با مقابله با بیماری کووید 19 دوران سختی بود اما از همان ابتدا پرداخت تسهیلات به کسب و کارها در دستور کار قرار گرفت که همچنان هم ادامه دارد.» وی با تاکید بر اینکه با همکاری و مشارکت جمعی دستگاه‌ها و مبادی مختلف اقتصاد کشور در حال خروج از شرایط پرفشار است، از ضرورت اجرای تحقیقات و بررسی‌های آینده پژوهانه درباره کرونا در ابعاد فرهنگی شد.
در برنامه‌های احیای گردشگری، به تجارب بین‌المللی توجه شود
دبیر علمی همایش پیامدهای فرهنگی و اجتماعی کرونا بر حوزه‌های میراث فرهنگی، گردشگری نیز در سخنرانی خود تاکید بر اینکه کرونا پدیده‌های در حال تکوین است، اظهار کرد: «بررسی تمام ابعاد پدیده کرونا ممکن نیست و به همین دلیل باید مدل‌های خاص به بررسی جوانب مختلف تاثیر کرونا بر صنعت گردشگری در کشور پرداخت و از تجارب بین‌المللی برای یافتن راه‌حل‌هایی به منظور احیای صنعت گردشگری کشور استفاده کرد»
حسن‌زاده با یادآوری تاثیر ویروس کرونا بر آگاهی جهانی از بحران‌های عصر مدرن، اضافه کرد: «چالش‌ها و بحران‌های عظیم زیست محیطی در فاصله‌های کوتاه‌مدت با سرعت زیادی در حال وقوع است و کرونا حاصل بر هم خوردن تعادل رابطه انسان و طبیعت است که در زمینه باید زیست سالاری را پذیرفت و در مدل‌های توسعه بازاندیشی شود.» دبیر علمی همایش پیامدهای فرهنی و اجتماعی کرونا با تاکید بر اینکه برای برگزاری این رویداد 62 نشست و 200 سخنرانی انجام شده، انتشار کتاب همایش در آینده‌ای نزدیک خبر داد.
