ویروس کرونا چرخشی عجیب و شگفت‌انگیز در صنعت گردشگری و سفر ایجاد کرده است. یک سال بعد از شیوع همه‌گیری و مرگ‌ومیرهای نسبتاً بالای آن هنوز به‌درستی مشخص نیست چه آینده‌ای در صنعت گردشگری است. در این مدت اما یک اتفاق مهم افتاد. پایتخت‌های جهان و مقاصد گردشگری که درهای خود را به توریست‌ها بستند، مقاصد داخلی و محلی چون گوهرهایی کوچک اما پنهان و ارزشمند، در کانون توجهات قرار گرفتند و راه‌حل‌های غیرمتعارف مطرح شد.
نیاز به احیای جسمی، عاطفی و مالی گردشگران
گردشگری و به‌طورکلی اقتصاد، قبل از اینکه دوباره به مدار سابق برگردند و حرکت خود را برای گذر را گردنه سخت رکود آغاز کنند، نیاز به معجزه دارند. معجزه در دل‌وجان مردمی که حالا خوب می‌دانیم نیاز به احیای عاطفی، جسمی، و مالی دارند. از همین منظر در گردشگری بعد از کرونا اگر در حال‌وروز مردم بهبودی حاصل شود، اقتصاد قوی‌تر خواهد شد و گردشگری به‌تبع آن به شروع به حرکت خواهد کرد.
تا اینجا داده‌ها و گزارش‌های مختلفی که منتشر شده‌اند، نشان داده‌اند که صنعت گردشگری ضرر و زیان‌های هنگفتی را تجربه کرده است. از آن سو اما نبض حاکم بر شبکه‌های اجتماعی و روندهایی که در ماه‌های گذشته شاهد آنها بوده‌ایم، نشان می‌دهند هر روز افراد بیشتری برای شروع سفر با شیوه‌های جدید آماده می‌شوند. گردشگران در چمدان‌ها و بسته‌‌های سفر خود وسایل کمتری جا می‌دهند و دیگر مثل سابق به گردشگری نگاه نمی‌کنند. بسیاری از توریست‌ها مقاصد داخلی و محلی نزدیک به محل اقامت خود را جست‌و‌جو می‌کنند و در انتخاب‌هایشان نیز به گذران آخر هفته‌هایی کوتاه اما با فاصله مطمئن از دیگران توجه دارند. سؤال این است که چنین سفرکردنی به چه معناست؟ آیا دوران سفرهای محلی آغاز شده است؟ آیا گردشگران تا عادی شدن شرایط و واکسیناسیون همگانی برای کاوش در محیط اطراف خود وقت می‌گذارند و یاد می‌گیرند که قدردان مقاصد محلی باشند؟
گردشگری بعد از کرونا قدردان مقاصد محلی خواهد بود
پاسخ این پرسش‌ها را به طور قطعی نمی‌دانیم اما یک چیز مسلم است: گردشگری بعد از کرونا به معنایی که پیش‌ازاین تجربه می‌کردیم دیگر وجود ندارد اما به‌جای آن نقاط زیادی در اطراف‌واکناف محل اقامت همه وجود دارد که هیچ‌کس واقعاً دوست ندارد آنها را از دست بدهد. سازمان جهانی گردشگری نیز گزارش کرده اقامتگاه‌های دونفره و دور از ازدحام و شلوغی در حومه شهرها و مناطق توریست‌پذیر حتی تا 16 ماه آینده نیز رزرو شده است.
سوارشدن خودروهای شخصی یا سفر با پای پیاده، فرار به اعماق جنگل‌ها و در دل دشت‌ها و دیگر مکان‌های خالی از سکنه این روزها محتوای غالب وب‌سایت‌های معرفی و ارائه خدمات گردشگری در گوشه‌وکنار جهان است. آیا ما از انزوا به انزوای دیگری می‌رویم؟ یا فقط از اینکه یک‌بار دیگر توریست‌ها از ملیت‌های مختلف را ملاقات کنیم، ناامید هستیم و وقتی هم می‌بینیم راه بسته است، لباس‌های گردشگری‌مان را می‌پوشیم و در درون مرزهای سرزمینی‌مان سفر می‌کنیم؟ به نظر می‌رسد هر دو پاسخ صحیح است.
مطلب پیشنهادی: گردشگری تنهایی یا Solo Tourism چیست و چرا مهم است؟
سفر و گردشگری در مقطع فعلی تجسم خارج شدن از بن‌بست وضعیتی تحمیلی و گام نهادن در منطقه‌ای نسبتاً امن‌تر اما به شدت کنترل شده است. در طول یک سال گذشته، گردشگران در خانه‌های خود محبوس بودند و آسیب‌های زیادی را از نظر جسمی و روحی تحمل کردند. در همین حال و هوا، جهان اطراف به‌سرعت تغییر می‌کرد. دوای این دردها برای مسافران و گردشگران و به‌طور کلی برای گردشگری بعد از کرونا بازهم چیزی جز سفر نیست. چه پیاده‌روی باشد و چه کاوش در مکان‌های پنهان مانده در برابر دیدگان و چه رفتن به جنگل‌ها یا فراز کوه‌ها و پهنه‌های دشت و بیابان‌ها، گردشگری بعد از کرونا شکل و شمایل دیگری دارد
صنعت گردشگری بعد از کرونا درون‌گرایانه‌تر می‌شود
گردشگری در یک سال گذشته چرخشی درون‌گرا پیدا کرده است. برخلاف گذشته که مسافران و گردشگران انتخاب‌هایشان را به آژانس‌ها و تورها و ایرلاین‌ها واگذار می‌کردند و بر پایه پیشنهادهای آنها انتخاب می‌کردند، حالا گردشگران خودشان تصمیم می‌گیرند گزینه‌های مطلوبشان در سفر کدام است. اما این برای آینده سفر به چه معناست؟ وقتی سرانجام گردشگری دیگر محدودیتی نداشته باشند، یا روزی فرابرسد که توریست‌ها نیز مانند مردمان عادی قادر باشند ماسک را از صورت‌های خود بردارند و با خیال راحت و آسوده سوار بر هواپیما یا قطار و کشتی‌های تفریحی شوند، به کجا می‌روند؟
وب‌سایت booking.com در یک نظرسنجی که در اواخر ماه ژانویه و در زمان واکسیناسیون بیماری کووید ۱۹ انجام داده، همین سؤال را از گردشگرانی که در درون آمریکا سفرکرده‌اند، پرسیده است. نتیجه اما متفاوت از تصورات و پیش‌بینی‌ها بوده است: از میان ۱۱ ایالتی که بالاترین میزان جذب گردشگر را داشته‌اند، بیش از ۵۹ درصد پاسخ‌دهندگان گفته‌اند از این به بعد به مقاصد محلی و داخلی توجه بیشتری می‌کنند. جالب‌تر اینکه در میان همین افراد، ۴۴ درصد از پرسش‌شوندگان تأکید کرده‌اند که در پساکرونا دیگر حاضر نیستند به مقاصد بین‌المللی سفر فکر کنند و آرزوی سفر به شکل قبل از سال ۲۰۲۰ را نخواهند کرد. در همین نظرسنجی حدود ۲۲ درصد از پاسخ‌دهندگان نیز اعلام کرده‌اند آن‌قدر دیدگاه‌هایشان تغییر کرده که اگر محدودیت‌ها برداشته شوند حاضر نیستند مثل گذشته و به هر قیمتی دست به سفر بزنند، و به‌جای آن ترجیح می‌دهند اولویت را به محیط اطراف و مقاصد محلی بدهند.
محلی‌گرایی صنعت گردشگری در پساکرونا
شکی نیست که بااین‌همه تغییر در سبک و سیاق زندگی و ظهور سبک‌های جدید گردشگری مانند گردشگری تنهایی، گردشگری مجازی، اکوتوریسم و گردشگری محلی و…، سفر بعد از کرونا، چهارفصل خواهد بود و اغلب کشورها دروازه طلایی خود را به روی مسافران خسته از محدودیت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا باز خواهند کرد. جهان پساکرونا برای صنعت توریسم درخشان‌تر خواهد بود و اگرچه از نظر زمانی، احیای کامل آن به‌زودی ممکن نخواهد بود، طبق پیش‌بینی‌های سازمان جهانی گردشگری، صنعت گردشگری و زنجیره مشاغل و کسبوکارهای آن با توان و نیرویی چندبرابر از بن‌بست کرونا خارج خواهند شد.
این سازمان بر اساس ارزیابی‌های فعالان صنعت گردشگر پیش‌بینی کرده که سفر و گردشگری با اشکال مختلف آن در آینده هم در ظاهر و هم در کیفیت دگرگون می‌شود و مقاصد داخلی که همچون سنگ‌های قیمتی از دیده‌ها پنهان مانده‌اند، آینده صنعت گردشگری را رقم خواهند زد. در همین زمینه مجله معتبر tourism review در تحلیلی جامع از صنعت گردشگری طی یک سال گذشته، نظر داده که مقاصد داخلی در آینده‌ای نه‌چندان دور برای توریست‌ها جایگاهی مساوی با عجایب هفت‌گانه را خواهند داشت. به این معنا که سفر از بین نمی‌رود اما شکل آن از آلودگی‌های محیط‌زیستی و اضطراب و نگرانی از تهدید سلامتی جای خود را به گوش‌دادن به صدای جاده و لاستیک‌های خودرو در مقاصد نزدیک می‌دهد. چیزی که از آن به «محلی‌گرایی صنعت توریسم» یاد می‌شود.
ویروس کرونا چشم‌های صنعت گردشگری را بازتر کرده و گردشگران را وادار کرده که به محاسبه فاصله میان خود و ماجراجویی‌هایشان دست بزنند. با باز شدن مرزها، به‌احتمال زیاد طیف کاملاً جدید و کامل‌تری از سفر دوباره افزایش می‌یابد، اما بیش از آن گردشگری در جهان کرونازده به فرصت‌های کوچک عادت خواهد کرد.
