در سال‌های اخیر توجه به جنبه‌های مختلف صنعت گردشگری در برنامه‌های ملی بسیار موردتوجه قرار گرفته است. از دیگر سو، تجارت الکترونیک و پیوند آن با این صنعت، چشم‌اندازهای گسترده‌ای را فراروی علاقه‌مندان به کسب‌وکار ترسیم کرده است. این اقبال باعث شکل‌گیری استارتاپ‌ها و شرکت‌های متعددی شده است که از یک سو، نویدبخش توسعه صنعت گردشگری روی بال‌های تجارت الکترونیکی است و از طرف دیگر بیم هدررفت منابع انسانی و اعتباری را در صورت شکست فعالان این حوزه به‌همراه دارد.
اهمیت تجارت الکترونیک، مواهب و محدودیت‌های آن باید بیش از پیش موردتوجه قرار گیرد تا سرمایه‌هایی که متوجه این بخش اقتصادی می‌شوند از گزند ضررهای احتمالی مصون بمانند. به‌عنوان مثال، شتاب رو به افزایش تجارت الکترونیک در بخش گردشگری چنانچه با برنامه‌ریزی‌های هدفمند همراه نشود، ممکن است به ضرر زیرساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و محیط‌زیستی کشور بینجامد. تجارت آنلاین در جهانگردی، گردشگری دیجیتال، تجارت الکترونیکی در جهانگردی، گردشگری الکترونیکی یا هر چه آن می‌نامید، امروزه تأثیر بسیار زیادی در نحوه انجام تجارت گردشگری دارد. هم‌اکنون بیشتر مشاغل گردشگری و بخش بزرگی از بازاریابی به‌صورت آنلاین انجام می‌شود. اغلب برای جست‌وجوی اطلاعات در مورد تعطیلات یا مقصد از رسانه‌های اینترنتی استفاده می‌شود.
مهارت و دانش در مورد ابزارها و کانال‌های آنلاین برای رقابت بازیگران و مقاصد گردشگری بسیار مهم است. در دهه‌های اخیر، ترکیبی از جهانگردی و اطلاعات و فناوری‌های ارتباطی در فضای مجازی، منشأ تغییرات قابل‌توجهی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه است و به مدد قابلیت‌های اینترنت و ابزارهای فضای مجازی، رفتار گردشگران، تجزیه و تحلیل تقاضای آنها، از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار است. با این حال، به‌منظور تجزیه و تحلیل روندهای جدید ناشی از رزرو آنلاین که در دسترس‌بودن داده‌های فضای مجازی و امکان اندازه‌گیری و توصیف آنها را فراهم کرده است، ضروری است ضمن توجه و بهره‌برداری از این مزیت به محدودیت‌ها و تنگناهای موجود بیش از پیش توجه شود بهره‌مندی از امکانات گردشگری آنلاین در گرو ایجاد و توجه به زمینه‌های زیر است:
– مشاغل متنوع حوزه گردشگری باید حضور و فعالیت آنلاین خود را در کانال‌های مختلف بازاریابی توسعه دهند. (به‌صورت چندزبانه)
– توسعه استفاده از امکانات شبکه‌های مجازی (وب‌سایت‌های برنامه‌های سفر با امکان جست‌وجو، پورتال‌های فروش، بررسی سفر، راهنمای سفر و….) باعث تعمیق مطالب و افزایش جذابیت مراجعه گردشگران می‌شود.
– توسعه محتوای آنلاین برای گردشگری فرهنگی، با توجه به نقش مهمی که جاذبه‌های فرهنگی در گردشگری بازی می‌کند، فضای مجازی با در دسترس قراردادن جاذبه‌های میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی، فرصت بزرگی برای ایجاد انگیزه سفر ارائه می‌دهد.
– توسعه و تعمیق محتوا در فضای مجازی تاثیر بیشتری بر اقتصاد شرکت‌های کوچک دارد.
– دستگاه‌های دولتی باید با مشارکت نهادهای غیردولتی به ارائه جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی طبیعی به‌عنوان مقاصد گردشگری اقدام کنند.
– استفاده از رسانه‌های مجازی برای تشویق گردشگری و اطلاع از بازخورد گردشگران در ارتباط با خدمات، تاسیسات و کیفیت مقاصد گردشگری از اهمیت برخوردار است. همچنین این امکان به صاحبان مشاغل اجازه ارتباط گسترده‌تر با مشتریان را می‌دهد.
– توسعه اینترنت و شبکه‌های مجازی امکان مشارکت جهانی در رشد گردشگری را با اتکا به افزایش اطلاعات آنلاین و دسترسی آسان‌تر به این اطلاعات را با تقویت ارتباط مشاغل با مشتریان بیش از پیش فراهم می‌کند. این ارتباط از گذشته تاکنون نقش مهمی در توسعه گردشگری داشته است.
– امروزه رسانه‌های اجتماعی به ابزاری مهم برای نسل جوان تبدیل شده است. با گذشت زمان، اختلافات اجتماعی و نسلی فعلی با توسعه رسانه‌های اجتماعی در فضای مجازی محو می‌شوند همچنین توسعه محتوای آنلاین برای مرورگرهای موبایل، از دیگر ظرفیت‌های در حال توسعه در این زمینه به‌شمار می‌رود. کسبوکارهای وابسته به گردشگری آنلاین به‌خوبی می‌توانند از این ظرفیت بهره ببرند.
– مدیریت خلاقانه تجارت الکترونیک در عرصه گردشگری نیازمند تدوین استراتژی‌ها و تکنیک‌های نوآورانه و خلاقانه با کمک‌گرفتن از فناوری‌های نوین است.
کشور ایران با تنوعی بی‌همتا در زمینه‌های مختلف میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی می‌تواند با بهره‌مندی از امکانات فناورانه دوران معاصر به یکی از کشورهای پیشرو در بهره‌مندی از اقتصاد گردشگری آنلاین بدل شود، به‌شرطی که در این راه به این نکته مهم توجه داشته باشیم که اولا هدف از توسعه گردشگری در هر گرایشی از جمله آنلاین، کسب منافع ملی در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و پس از آن و در مرحله بعد، منافع اقتصادی است. بدین گونه که هر بحرانی که اقتصاد گردشگری را هدف قرار می‌دهد صنعت گردشگری باید به حیات خود ادامه دهد، این مهم آنگاه طبیعی بلکه ضروری جلوه می‌کند که گردشگری را وسیله‌ای برای معرفی ارزش‌های ملی و اعتقادی کشور قلمداد کنیم. وگرنه در مواقعی این‌چنینی صنعت گردشگری به محاق فراموشی سپرده خواهد شد.
