صنعت گردشگری و انواع آن

هر چیزی که می‌خواهید از صنعت گردشگری بدانید

صنعت گردشگری که به صنعت مسافرتی هم شناخته می‌شود، حوزه‌ای است که در آن افراد به دلایل مختلفی از قبیل لذت بردن از اوقات فراغت، دیدار دوستان یا خانواده، انگیزه‌های تجاری یا فعالیت‌های اجتماعی به مکانی دور از جایی که سکونت دارند، سفر می‌کنند. سوال کلیدی مرتبط با صنعت گردشگری این است که مزیت این سفرها چیست؟ صنعتی که ارتباطی ناگسستنی با بخش‌های هتلداری، حمل‌و‌نقل، مهمانداری و دیگر صنایع و بخش‌هایی دارد که در طول سفر نیازهای مسافران را تامین می‌کنند. مهمترین دلیل برای محبوبیت صنعت گردشگری علاوه بر ارزآوری و رشد اقتصادی، تجربه شادی و کسب آرامشی است که مسافران می‌خواهند دور از خانه به دست آورند. در طی یک دهه گذشته سفر کردن به رکنی اساسی از زندگی انسان‌ها تبدیل شده و برای هر فردی امر ضروری است. در حالی‌که پیش از این سفر و تعطیلات نه تنها امری غیرضروری بود بلکه تجملاتی هم به شمار می‌آمد.

صنعت توریسم به چه معنا است؟

در درجه اول مهم است که بدانیم منظور از صنعت گردشگری چیست. در اصل، صنعت گردشگری به مجموع فعالیت‌هایی گفته می‌شود که افراد در مدت کوتاهی که دور از محل زندگی خود سپری می‌کنند، انجام می‌دهند. خواه برای تفریح باشد و خواه مرتبط با کسب و کار و… . صنعت گردشگری حالا به یکی از بزرگترین صنایع خدماتی جهان و محرک اقتصادی در دنیا به شمار می‌آید. اقتصاد بسیاری از کشورها تا حدود زیادی با کسب و کارها و تجارت‌های توریست‌محور تامین می‌شود. در عین حال این صنعت، صرفا محدود به سفر یک توریست و دیدن جاذبه‌های شهر یا منطقه هم نیست. این صنعت ظرفیت آن را دارد تا صنایع وابسته مثل حمل‌و‌نقل، هتلداری، مهمان‌داری و از مهم‌تر به بخش‌های محلی و روستاهای یک کشور را تحریک و به رونق آن‌ها کمک کند. همچنین باعث بهبود تبادل فرهنگی و مشاغل و روابط بین کشورها می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که صنعت گردشگری تنها شامل سفرهایی که برای اوقات فراغت انجام می‌شود، نیست بلکه سفر کردن با هر انگیزه‌ای نیز جزء این صنعت به شمار می‌آید.

توریست به چه کسی می‌گویند؟

به زبان ساده، توریست به کسی گفته می‌شود که محیط زندگی خود را با نیت و قصدی اعم از تجارت، لذت بردن از اوقات فراغت و فعالیت‌های اجتماعی ترک کرده و به شهر و کشور دیگر سفر کند. زمان در تعریف توریست نقش مهمی دارد، برای مثال افرادی مانند مهاجران، دانشجویان و… که قصد حضور یکساله در کشوری دیگر را دارند، در دسته توریست قرار نمی‌گیرند. مدت زمان سفر باید بیش از 24 ساعت و کمتر از یکسال باشد تا شخص مسافر را در دسته توریست‌ها جای داد.

یک توریست می‌تواند برای سفر به شهر و کشورهای دیگر انگیزه‌های زیادی داشته باشد؛ مانند تندرستی ذهن و بدن، هیجان، سرگرمی و لذت، کنجکاوی درباره آداب و فرهنگ کشورها، تزکیه روحی و ارتقا شخصیت، کسب و کار یا دیدن دوستان و خانواده و گاهی برای ایجاد یک رابطه عاطفی. اما با اینکه مسافرانی که برای تجارت سفر می‌کنند هم یک توریست محسوب می‌شوند، ولی در بسیاری از تعاریف، افرادی که به قصد ایجاد درآمد به مکانی دیگر سفر می‌کنند، توریست محسوب نمی‌شوند.

صنعت گردشگری چه مزایایی دارد؟

همانطور که اشاره کردیم، صنعت گردشگری مزایایی زیادی دارد که مهم‌ترین آن و ارزآوری و ایجاد ارزش افزوده اقتصادی است که شامل هزینه اقامت، خرید از کسب و کارهای محلی و… می‌شود. این صنعت در بعضی از حوزه‌ها مانند حمل‌ونقل و اقامتگاه‌ها، موجب بهبود سطح اشتغال‌ می‌شود.

گردشگری علاوه بر اینکه باعث تغییر روحیه و شادی توریست‌ها می‌شود و برای آن‌ها رفاه و آموزش در پی دارد، تاثیر زیادی هم در تقویت روابط سیاسی و اقتصادی میان کشورها دارد و فرصت‌هایی برای تبادل فرهنگی هم ایجاد می‌کند. این مزیت‌ها را یک به یک توضیح می‌دهیم.

حمل و نقل در گردشگری چگونه است؟

این بخش و ارتباط آن با صنعت گردشگری در جابه‌جایی مسافران از مبدا به مقصد یا برعکس است. بخش حمل و نقل که شامل سفرهای جاده‌ای، راه‌آهن، هوایی و دریایی می‌شود، به گردشگران کمک می‌کند تا به مقاصد مدنظر خود بروند. این مقصدها در مرحله اول شامل خارج شدن از محیط فعلی است و در مراحل بعد یعنی در شهر و کشور مقصد، شامل سفر به جاذبه‌های گردشگری منطقه‌ای است.

• نقش صنعت هوایی در گردشگری

حمل و نقل هوایی نقش مهمی در صنعت گردشگری هوایی دارد که شامل دو بخش پرواز داخلی و خارجی می‌شود. این صنعت به گردشگران اجازه می‌دهد که با سرعت بیشتری به مقصد مورنظر خود برسند. خدمات هوایی به‌طور کلی به دو بخش برنامه‌ریزی شده و لحظه آخری (چارتر) تقسیم می‌شود و به طور معمول نیز بلیت‌های لحظه آخری از قیمت‌های پایین‌تری برخوردار هستند.

• اجاره ماشین در گردشگری

بسیاری از توریست‌ها، مایل هستند که وقتی وارد کشور و شهر جدیدی می‌شوند، به خودروی شخصی دسترسی داشته باشند. این امکان به آن‌ها اطمینان‌خاطر می‌دهد که در هر ساعتی از روز به هر نقطه‌‌ایی از شهر سرک بکشند. دسترسی به خودرو شرایطی را برای گردشگران فراهم می‌کند که به صورت آزادانه سفر کنند. معمولا خدمات اجاره اتومبیل را می‌توان در مجاورت با شرکت‌های هواپیمایی پیدا کرد، و در برخی کشورها نیز بعضی از آن‌ها همکاری مستقیمی با شرکت‌های هواپیمایی و شرکت‌های مسافرتی دارند.

• نقش حمل و نقل آبی در گردشگری

سفر آبی که از طریق کشتی‌ها و اقیانوس‌پیماها انجام می‌شود، مسافر را از مقصد ‌A به مقصد B می‌رساند که شامل کشتی‌های تفریحی هم می‌شود. نکته حائز اهمیت سفرهای دریایی در این است که خود یک تجربه بسیار زیبا برای گردشگران به شمار می‌ِآید.

• Coach Services

یکی از بخش‌های مهم صنعت گردشگری، خدمات کوچ‌سرویس است. گردشگران به کمک این سرویس برای انتقال از فرودگاه به محل اقامت خود و برنامه‌ریزی سفرهای طولانی استفاده می‌کنند. همچنین در طول سفر آن‌ها را به جاذبه‌های محلی و مکان‌های توریستی خواهد برد و توضیحات لازم را به آن‌ها درباره مکان از جمله تاریخ و قدمت و فلسفه وجودی و… می‌دهد.

• نقش حمل و نقل ریلی در گردشگری

از قرن 19 میلادی، سفر به روش راه‌آهن که شامل قطارها می‌شود بین مردم رایج شد و تاکنون با توجه به مزیت‌هایی که در مقایسه با سفرهای هوایی و دریایی دارد، همچنان کارایی خود را حفظ کرده است. مزیت سفر به روش راه‌آهن، این است که نه تنها مسافران را به مقصد اصلی می‌رساند، بلکه در بسیاری از مواقع هنگام عبور از راه‌های زمینی و زیرزمینی، امکان بازدید توریست‌ها از شهرهای اصلی و فرعی را فراهم می‌کند.

• سفینه‌های فضایی در گردشگری

یکی از بخش‌های جدید حمل و نقل که در چند سال آینده شاهد آن خواهیم بود، سفر با سفینه‌های فضایی است. در حال حاضر شرکت Virgin Alactic، یک سفینه به خارج از جو فرستاده است و در حال برنامه‌ریزی روی پروژه تجارت گردشگران فضایی است. از این سفینه‌ها قرار است برای جابه‌جایی توریست‌ها به فضا استفاده شود. چندی پیش نیز شرکت Spacex که شرکتی خصوصی است و کپسول‌های اختصاصی طراحی و تولید کرده، دو فضانورد را از مرکز فضایی کندی در فلوریدا راهی مدار زمین کرد.

رزرو و اسکان در صنعت توریسم 

اقامتگاه بخش مرکزی صنعت گردشگری است. این بخش از این جهت حائز اهمیت است که زمانی توریست به مناطق مختلف سفر می‌کند، برای استراحت و نفس تازه کردن نیاز به مکانی برای ماندن دارد. هرچند تعاریف زیادی از توریست صورت گرفته، برمبنای محل اقامت می‌توان به کسی عنوان توریست اطلاق کرد که یک شبانه‌روز خود را در اقامتگاه بگذراند.

این بخش شامل قسمت‌های مختلفی از جمله هتل، کمپ، خوابگاه‌ها و سفرهای دریایی می‌شود که این بخش‌ها با جزییات بیشتر در زیر توضیح داده شده است.

• هتل

هتل‌ها رایج‌ترین و محبوب‌ترین مکان برای اقامت گردشگران هستند و صنعت هتلداری با گردشگری رابطه مستقیمی دارد. همه هتل‌‌ها دارای اتاق‌هایی با تخت و امکانات ضروری هستند، اما در جزییات و کیفیت خدماتی که ارائه می‌دهند، کاملا متفاوت هستند.

• اقامتگاه‌های شریکی

در سال‌های اخیر، اقامتگاه‌های مشترک به یکی از گزینه‌های اصلی گردشگران برای انتخاب اقامتگاه تبدیل شده است. معروف‌ترین سرویس اقامتگاه مشترک، Airbnb است. در این پلتفرم افراد می‌توانند اتاق اضافی خود را لیست کنند و به گردشگران اجاره بدهند که این اتاق‌ها را به صورت خصوصی یا به صورت چند نفره و گروهی رزرو کنند.

• هاستل‌

هاستل‌ها اقامتگاه‌های ارزانی به حساب می‌آیند. گردشگرانی که با هزینه کم مسافرت می‌کنند، معمولا هاستل‌ها را برای اقامت انتخاب می‌کنند. این مکان یک فضای کاملا اشتراکی است که هر فردی می‌تواند یک تخت اجاره کند، اما حمام و آشپزخانه به صورت مشترک استفاده می‌شود.

• کمپ

کمپ کردن، یکی از جذاب‌ترین بخش‌ اقامتگاه‌ها محسوب می‌شود، کمپ کردن به نوعی تمرین برای ماندن در فضای باز در شب است. سایت‌هایی هستند که خدمات کمپ به گردشگران ارائه می‌دهند و خدماتی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.

• تخت و صبحانه

یکی دیگر از بخش‌های اقامتگاه‌ها، به b&b تعلق دارند. در این اقامت که به تخت و صبحانه معروف است، میزبان قسمتی از اتاق خود را برای استراحت شبانه و صبحانه به گردشگران اجاره می‌دهد. در برخی مواقع گردشگر می‌تواند حمام و دستشویی مخصوص به خود را داشته باشد اما در اغلب مواقع، گردشگران باید از حمام به صورت مشترک است. در این دسته از اقامتگاه‌ها معمولا میزبان در مکان زندگی حضور دائم دارد و تنها بخشی از اتاق خود را اجاره می‌دهد.

• اقامتگاه‌های دریایی

شاید جالب باشد که بدانید کشتی‌های مسافرتی هم جزو اقامتگاه‌ها حساب می‌شود. به این صورت که در یک سفر دریایی فرد کابین خود را به مدت چند روز به گردشگران اجاره می‌دهد و بدین‌ترتیب آن‌ها مدت زمان بیشتری را در کشتی تفریحی سپری خواهند کرد.

• اقامتگاه روستایی و گردشگری کشاورزی

ایده اقامتگاه روستایی و گردشگری کشاورزی از علاقه گردشگران به بازدید از مزارع و زمین‌های کشاورزی به دست آمده است. به این صورت که گردشگران هنگام بازدید از مزارع، کارهایی که کشاورزان انجام می‌دهند را یاد می‌گیرند و گاه هم با آن‌ها همکاری می‌کنند. از همین رو گردشگران به مدت یک یا چند شب خانه کشاورزان را اجاره می‌کنند.

• اقامتگاه زمانی

بخشی از اقامتگاه به اقامت‌های زمانی اختصاص داده شده است. به این صورت که افراد میزبانی گردشگر را به عهده می‌گیرد و خانه خود را در اختیار او قرار می‌دهد به این شرط که در تعطیلات بعدی میزبان به محل گردشگر سفر کند و از امکانات متقابل استفاده کند.

مکان‌های عرضه غذا و نوشیدنی و سرگرمی گردشگری

یکی از جالب‌ترین بخش‌ صنعت گردشگری، مربوط به غذا و نوشیدنی و سرگرمی است. این بخش از این جهت مهم است که گردشگر در تمام مراحل سفر- هم زمانی که در اقامتگاه به سر می‌برد و هم زمانی که در گردش است و هم زمانی که گردشگر در حال بررسی سفر و مقصد خود است، یا در حال تهیه غذا است یا به فکر اینکه چگونه آن را تهیه کند.

با این حال، علاوه‌بر تهیه غذا برای نیازهای اولیه مسافران، بخش غذا و نوشیدنی و سرگرمی فرصتی را برای ملاقات با افراد جدید و لذت بردن بیشتر فراهم می‌کند.

• رستوران‌ها

رستوران‌ها یکی از مکان‌های محبوبی است که گردشگران در سفر خود برای صرف غذا و نوشیدن به آن مراجعه می‌کنند. رستوران‌ها شامل فست‌فود، رستوران‌های خانوادگی، رستوران‌های لوکس و غذاهای گران‌قیمت می‌شود.

• کترینگ

کیترینگ‌ها به روشی از تهیه غذا گفته می‌شود که گردشگر می‌تواند بدون مراجعه حضوری، غذا سفارش دهد. به طور معمول همه رستوران‌ها، هتل‌ها، کشتی‌ها، هواپیماها و قطارها بخش کیترینگ را زیر مجموعه خود دارند. حتی بسیاری از سایت‌ها این بخش را به عنوان قسمت جاذبه‌های گردشگری به توریست پیشنهاد می‌کنند.

• بارها و کافه‌ها

بارها و کافه‌ها بخش مهمی از اقتصاد محلی را تشکیل می‌دهند که برای گردشگران مکان راحتی را فراهم می‌کند که ساعتی را در آن‌جا برای صرف غذا و نوشیدنی سپری کند. به طور معمول کافه‌ها و بارها فضایی کوچکتر از رستوران‌ها دارند و خدمات کمتری را ارائه می‌دهند.

• باشگاه شبانه

باشگاه‌های شبانه، خدمات غذا و نوشیدنی را در طی شب به گردشگران ارائه می‌دهد. این باشگاه از این جهت حائز اهمیت است که گردشگران به شبگردی علاقه بسیاری دارند. برخی از افراد فعال در حوزه گردشگری، تنها روی بخش شبانه سرمایه‌گذاری می‌کنند.

• سرگرمی

بسیاری از توریست‌ها، برای دیدن و استفاده از سرگرمی‌های شهرها و کشورهای دیگر مسافرت می‌کنند. آن‌ها ممکن است بخاطر اینکه به بعضی از سرگرمی‌ها در محل اقامت خود دسترسی ندارند، به کشورها و شهرهای خاص مسافرت کنند. گاه جاذبه‌های سرگرمی و مکان‌های تفریحی تنها دلیلی است که گردشگران به آن مکان توریستی خاص سفر می‌کنند. در پاره‌ای از موارد نیز بعضی از خدمات تفریحی صرفا بخاطر سرمایه‌گذاری روی توریسم راه‌اندازی می‌شود.

اطلاعات و راهنماها در صنعت توریسم

در صنعت هتلداری مدرن و سنتی، اطلاعت گردشگری هم به صورت آنلاین و هم آفلاین وجود دارد. اطلاعات آنلاین گردشگری شامل وب‌سایت‌های است که اطلاعات جاذبه‌های محلی، مکان‌های گردشگری یا تسهیلات و آفرها را به گردشگران ارائه می‌دهند. خدمات آفلاین هم شامل مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری و ادبیات توریست‌ها می‌شود.

• خرید کردن در گردشگری

صنعت خرده‌فروشی و صنعت سفر با هم ارتباط نزدیکی دارند و در اغلب مقصدهای توریستی تسهیلاتی برای خرید داده می‌شود. حتی در برنامه‌های توریستی که بعضا توسط شرکت‌ها و آژانس‌های گردشگری ارائه می‌شود، قسمتی به خرید اختصاص داده می‌شود. گاهی گردشگران با هدف خرید کردن از مکان خاص مقصد سفری خود را انتخاب می‌کنند.

• راهنمای گردشگری و تورها

راهنماهای گردشگری به کسانی گفته می‌شود که طی یک برنامه‌ریزی گردشگران را به جاذبه‌های محلی، بناهای تاریخی یا مکان‌هایی که در آن اتفاق مهم تاریخی رخ داده است، برده و اطلاعات دقیقی درباره آن مکان یا آن رویداد در اختیار توریست‌ها قرار می‌دهند. گردشگران بسیار از این حضور این افراد استقبال می‌کنند و این انتقال اطلاعات را بسیار ارزشمند و مناسب می‌دانند.

• صنایع متصل

تعدادی از صنایع دیگر هم وجود دارد که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به صنعت گردشگری متصل هستند. شرکت‌هایی مانند ارتباط با مشتریان با خدمات مسافرتی و شرکت‌هایی که اطلاعات مهمی را به گردشگران در سفرهایشان می‌دهند، جزء صنایع متصل محسوب می‌شوند.

آژانس‌های گردشگری و مسافرتی چه خدماتی می‌دهند

خدمات مالی از چند روش می‌تواند با صنعت گردشگری در ارتباط باشد که بیمه گردشگران در همین راستا برای آن‌ها در نظر گرفته شده است. برای مثال ممکن است که مشکلات پزشکی یا تبادل ارز یا شرایط این‌چنینی پیش بیایید.

• آژانس‌های مسافرتی

آژانس‌های مسافرتی محصولات مسافرتی یا گردشگری که برای توریست‌ها مفید است را آن‌ها ارائه می‌دهد. این آژانس‌ها محصولات را به صورت مستقیم از تامین‌‌کنندگان دریافت می‌کنند و بدون‌واسطه به همراه توضیحات و توصیه‌های لازم در اختیار گردشگران قرار می‌دهند. برخی از آژانس‌های مسافرتی علاوه بر این خدمات تجاری هم ارائه می‌دهند.

• کاربران تور

این دسته از تورها، در قالب‌های مختلف خدماتی به گردشگران در دوران تعطیلات عرضه می‌کنند. این خدمات شامل بلیت پرواز، حمل و نقل از فرودگاه، اقامتگاه و برنامه برای بازدید از جاذبه‌های توریستی شامل تجربه حضور در جشن‌های محلی و… می‌شود.

• آژانس‌های مسافرتی آنلاین (OTAs)

آژانس‌های مسافرتی مانند آژانس‌های گردشگری خدمات یکسانی به گردشگران ارائه می‌دهند. تنها تفاوت آن‌ها در این است که این خدمات، به صورت آنلاین انجام می‌شوند. گردشگران می‌توانند از طریق این سایت‌ها محل اقامت خود، نوع سفر و نوع تجربه‌ گردشگری خود را رزرو و خریداری کنند.

سازمان‌‌های گردشگری چیست

سازمان‌های گردشگری، نهادهایی هستند که بر صنعت توریسم و مراکز ارائه دهنده خدمات توریسم نظارت دارند. ممکن است در برخی از مواقع این سازمان‌ها مطابق با سیاست‌های گردشگری ملی تصمیماتی بگیرند یا راهبردهایی خاص را در راستای منافع صنعت گردشگری داخلی دنبال کنند. همچنین این سازمان مکانی است که فعالان حوزه گردشگری و سازمان‌ها و شرکت‌های گردشگری می‌توانند در آن دور هم جمع شده و برای بهبود شرایط با یکدیگر همفکری و مشورت کنند.

• آموزش در صنعت گردشگری

درنهایت، صنعت سفر شامل بخش آموزش هم می‌شود. بسیاری از مسافران برای شرکت در کنفرانس‌ها یا نمایشگاه‌ها سفر می‌کنند که در بیشتر مواقع شامل موضوعات تخصصی می‌شود. همچنین هتل‌ها و بخش‌های مختلف صنعت گردشگری مدارس و کلاس‌های آموزشی را در زیرمجموعه خود دارند.

گرایش فناوری‌های جدید در صنعت گردشگری

در بیش از یک دهه گذشته نقش و کارکرد فناوری در صنعت گردشگری در حال افزایش بوده است. فناوری به شرکت‌ها و بخش‌های مختلف کمک می‌کند که هزینه‌هایشان را به حداقل برسانند؛ باعث بهبود شرایط کسب و کارها و تجربه مشتری می‌شود. از سوی دیگر تکنولوژی به مشتریان کمک می‌کند تا رزرو اقامتگاه و خدمات را به‌صورت آنلاین و فراگیر و گسترده انجام بدهند.

مدیریت گردشگری

صنعت گردشگری تاثیر زیادی در بخش‌های مختلف یک کشور دارد. این بخش‌ها شامل زیرساخت‌ها، اقتصاد کشور، محیط فرهنگی و اجتماعی و… می‌شود. مدیریت گردشگری دنیایی پر از فرصت‌های جدید است که شاید تعداد کمی از آن در بخش‌های دیگر وجود داشته باشد.