اقتصاد گردشگری چیست؟
گردشگری از آن دست صنایعی است که همه باور دارند آینده کشورها را تغییر می‌دهد. حوزه‌ای زیربنایی با زنجیره‌ای گسترده از مشاغل و کسب و کارهای مرتبط که بسیار هم برای کشورها ارزآوری دارد.از این رو تعریف اقتصاد گردشگری و حوزه های آن اهمیت ویژه ای دارد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
- سهم یا حجم گردشگری از اقتصاد دنیا
- گردشگری چه مزایایی اقتصادی دارد؟
- چند نمونه موفق از اقتصاد گردشگری
- کدام مناطق بیشترین درآمد را از اقتصاد گردشگری دارند؟
- کشورهای دارای بیشترین درآمد از اقتصاد گردشگری
- اقتصاد گردشگری ایران
- آینده اقتصاد گردشگری چیست؟
- بخش‌های مرتبط با اقتصاد گردشگری
- بازیگران و نهادهای فعال در اقتصاد گردشگری
تعریف اقتصاد گردشگری
وقتی از اقتصاد گردشگری صحبت می‌کنیم، منظور کلیه فعالیت‌های مرتبط با توریسم و گردشگری در بخش‌های مختلف از حمل و نقل گرفته تا اقامت و اسکان، رستوران‌ها و مراکز تفریحی، اماکن و بناهای تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و آداب و رسوم و میراث فرهنگی و قومی و… است که مخرج مشترک همه آنها نیز گردشگری و سفر است. درست از زمانی که گردشگران عزم سفر و جایجایی از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌کنند، مجموعه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی آغاز می‌شود که در دسته‌بندی اقتصاد گردشگری قرار می‌گیرند.
از بلیتی که از آژانس یا استارتاپ گردشگری خریداری شده تا هواپیما یا قطار و اتوبوس و… که برای جایجایی به کار گرفته شده تا محل اقامت که می‌تواند هتل باشد یا اقامتگاه یا هاستل، تورها و راهنمایانی که در مقصد گردشگران را این طرف و آن طرف می‌برند، غذاها و نوشیدنی‌هایی که میل می‌شود، بازدید از اماکن و جاذبه‌ها، خریدهایی که انجام می‌شود و در نهایت هم برگشت به مبدا، همگی طیف وسیعی از فعالیت‌ها هستند که برای آنها ارز (خارجی) یا پول (واحد پولی رایج) هزینه می‌شود و بنابراین جزء اقتصاد گردشگری محسوب می‌شوند. به عبارتی دیگر تمام خدمات و تسهیلاتی که به گردشگر در زمان سفر به دو شکل کالا یا خدمات (عرضه) ارائه می‌شود، و نیازها و تقاضاهای او را پاسخ می‌دهد، اقتصاد گردشگری می‌گویند که خود دو شکل مستقیم و غیرمستقیم دارد. منظور از شکل مستقیم اقتصاد گردشگری، زنجیره‌های متصل به سفر و گردشگری‌اند اعم از هتلها، آژانس‌ها، ایرلاین‌ها و… است و در شکل غیرمستقیم، بر بازاریابی و تبلیغات، آموزش و فرهنگ‌سازی، سرمایه‌گذاری و… تمرکز می‌شود.
درآمد صنعت توریسم بیشتر متکی به شکل مستقیم آن است. در درجه اول گردشگری مفهومی اقتصادی است. کسی که از منطقه‌ای خارج می‌شود و به جای دیگری می‌رود، به اقتصاد آن منطقه پول تزریق می‌کند و گویی در راه رشد و توسعه آن منطقه گام برداشته یا کالایی را از نقطه‌ای به نقطه دیگر صادر کرده است.
سهم یا حجم گردشگری از اقتصاد دنیا
گردشگری و سفر قلب تپنده اقتصاد جهان است که اگر از کار بیفتند، اقتصاد جهان نیز فرومی‌پاشد. گردشگری به همین یک دلیل ساده در صدر بخش‌های مهم اقتصاد و امنیت جهان قرار گرفته و از حدود یک دهه پیش هم عملکردی بهتر از دیگر بخش‌ها داشته است. این نکته‌ای است که همه ساله در گزارش‌های شورای جهانی سفر و گردشگری یا سازمان جهانی گردشگری انعکاس می‌یابد. اثرات اقتصادی فعالیت‌های گردشگری بسیار زیاد است. میلیون‌ها انسان در حوزه گردشگری فعالیت دارند و بسیاری از کشورها حیات‌شان به گردشگری وابسته است. به طوری که همین حالا حدود 10 درصد ازGDP تولید ناخالص داخلی جهان به صنعت گردشگری اختصاص یافته و 10 درصد شاغلان جهان نیز در یکی از حوزههای مشاغل گردشگری مشغول به کارند.
گردشگری چه مزایای اقتصادی دارد؟
گردشگری به جز دوره‌هایی خاص، همواره بازاری رو به رشد و پول‌ساز بوده که مزایا و منفعت‌های زیادی برای کشورها دارد. از جنبه‌های مختلفی می‌توان به این موضوع پرداخت. گردشگری حداقل 4 منفعت اقتصادی برای کشورها دارد.
- گردشگری خلق شغل می‌کند و نیروی انسانی در بخش‌های مختلف زنجیره آن به استخدام درمی‌آیند و این بزرگترین مزیت اقتصادی خواهد بود.
- گردشگری مانند بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی دیگر نوعی دادوستد عرضه و تقاضامحور است و هر چقدر رونق بیشتری داشته باشد، کسب و کارهای مرتبط با آن به خصوص در صنف‌های خرد را به تحرک وامی‌دارد و این امر به شکلی دومینووار به دیگر بخش‌های اقتصادی نیز منتقل می‌شود.
- یکی از بهترین مزیت‌های گردشگری امکان توازن منطقه‌ای و دست‌یابی به توسعه پایدار و همه‌جانبه در مناطق دارای ظرفیت رشد است. از این نظر گردشگری یکی از بهترین مسیرها برای جبران عقب‌ماندگی‌ها به خصوص در مناطق دوافتاده است.
- یکی از بالاترین ارزش افزوده‌ها در میان تمام فعالیت‌های اقتصادی در حوزه گردشگری است. گفته می‌شود سرعت اشتغال در بخش گردشگری 2.5 برابر دیگر بخش‌هاست. از سویی نیز براساس آمارها هر فعالیت و پروژه گردشگری به طور میانگین برای 10 نفر اشتغال‌زایی می‌کند. در بسیاری از کشورها، میزان درآمدی که از گردشگری به دست می‌آید از مجموع درآمدهای مالیاتی بیشتر است.
چند نمونه موفق از اقتصاد گردشگری
به طور معمول مردم سفر می‌روند تا به آرامش برسند، تندرستی‌شان را حفظ کنند و سلامت خود را تقویت کنند و معناهای تازه‌ای به زندگی خود بیفزایند. از بعد اقتصادی اما موضوع کمی فرق می‌کند. در یک کلام هر فعالیتی در دهکده جهانی به حوزه سفر و گردشگری وابسته است. امروزه در جهان بسیاری مردم و دولت‌ها در کشورهای مختلف از درآمدهای گردشگری و اقتصاد آن روزگار می‌گذرانند. در این میان برخی کشورها رابطه و پیوند عمیق‌تری با گردشگر و ارزهایی که وارد اقتصادشان می‌کنند، دارند. نمونه‌اش کشور مالدیو است که براساس گزارش بانک جهانی بالاترین میزان تولید ناخالص داخلی مرتبط با گردشگری متعلق به این کشور است.
جمهوری مالدیو جزیره‌ای در اقیانوس هند است که جمعیتی کمتر از یک میلیون نفر دارد اما 38.92 تولید ناخالص داخلیاش را از توریسم به دست می‌آورد. دومین کشور وابسته به گردشگری، جزایر ویرجین بریتانیا است که در واقع مجمع‌الجزایری در دریای کارائیب نزدیک به قاره آمریکا است و طبق داده‌های بانک جهانی، 32.96 درصد تولید ناخالص داخلیاش از حوزه گردشگری تامین می‌شود. سومین کشور نیز در لیست بانک جهانی ماکائو است که سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلیاش 28.05 درصد است. نکته جالب اینکه اغلب این کشورها، از نظر جغرافیایی و سرزمینی و جمعیتی به شدت کوچک هستند اما توان اقتصادی بالایی دارند.
در میان کشورهای بزرگتر، یونان در صدر و از بقیه نام‌آشناتر است. این کشور با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی و میراث فرهنگی غنی براساس داده‌های نهادهای پولی و آماری جهان، توریست‌ها 20 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور 6000 جزیره‌ای را تامین می‌کنند، سالانه بیش از 30 میلیون نفر از این کشور دیدن می‌کنند و سالانه هم 10 درصد بر درآمدهای این کشور از گردشگری اضافه می‌شود.
در پرتغال نیز براساس آمارها، در سال 2018، 19.1 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور از راه گردشگری به دست آمده است. سرعت رشد گردشگری در پرتغال بسیار بالا و حدود 4.03 درصد است. 20 سال پیش سهم گردشگری از GDP این کشور تنها 9.4 درصد بوده است. اتریش نیز دیگر کشوری است که گردشگری 15.4 درصد از اقتصاد آن را تشکیل می‌دهد. آب و هوای زمستانی و مناظر طبیعی و دامنه‌های پوشیده از برف آلپ و تابستان‌های معتدل این کشور برای بسیاری از گردشگران مقصدی ایده‌آل است.
کدام مناطق بیشترین درآمد را از اقتصاد گردشگری دارند؟
گردشگری در حال رونق است. توریسم جهانی سالانه 1340 میلیارد دلار به اقتصاد جهانی کمک می‌کند که 39 درصد آن به جیب دولت‌های اروپایی می‌رود. بنابراین جای تعجب نیست که 52 درصد کل توریست‌های جهان نیز راهی کشورهای این منطقه می‌شود. کشورهای حوزه آسیا-پاسیفیک نیز از 24 درصد کل گردشگران استقبال می‌کنند و در عوض سهمی 29 درصدی از کیک درآمدهای گردشگری می‌برند. کشورهای منطقه آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی نیز از کل ارزش افزوده‌ای که گردشگری جهانی ایجاد کرده، 16 درصد را از آن خود کرده‌اند. تعداد گردشگرانی که از این منطقه بازدید کرده‌اند، معادل 16درصد کل توریست‌های جهانی است.
کشورهای دارای بیشترین درآمد از اقتصاد گردشگری
براساس گردشگری سازمان جهانی گردشگری کشورهای فرانسه، اسپانیا و آمریکا در سال 2018 بیشترین درآمدها را از گردشگری نصیب خود کرده‌اند. در فهرست کشورهای با درآمد بالا از نظر تعداد بازدید‌کننده، آمریکا در صدر قرار دارد. این کشور در سال 2018 حدود 211 میلیارد دلار از 77 میلیون گردشگری که به این کشور رفته‌اند، درآمد کسب کرده است. یعنی هر گردشگر بین‌المللی به طور متوسط به اقتصاد گردشگری آمریکا 2739 دلار کمک کرده است.
در رده دوم، اسپانیا قرار دارد که طبق داده‌های سازمان جهانی گردشگری، یک سوم آمریکا 68 میلیارد دلار از 86 میلیون توریست بین‌المللی کسب درآمد کرده است. در رده سوم نیز کشور فرانسه قرار دارد که بیش از 5 میلیون گردشگر خارجی از این کشور بازدید کرده‌اند و حدود 61 میلیارد دلار نیز ارزش افزوده به اقتصاد این کشور تزریق کرده‌اند. براساس آمارهای سال 2019 این نهاد جهانی، ارزش سفرهای بین‌المللی به حدود 1.5 هزار میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل از آن چهار درصد افزایش داشته است. در سال 2019 فرانسه با بیش از 90 میلیون بازدید کننده، پربازدیدترین کشور باقی مانده و به دنبال آن اسپانیا بوده که 83.8 میلیون نفر از آن بازدید کرده‌اند.
اقتصاد گردشگری ایران
در ایران نیز بنا به آمارها 240هزار نفر به صورت مستقیم و 550هزار نفر غیرمستقیم در صنعت گردشگری مشغول به کارند. نمودار رشد تولید ناخالص داخلی در جهان بر اساس بخش‌های مختلف اقتصادی نیز نشان می‌دهد حوزه سفر و گردشگری بعد از بخش‌های ارتباطات و اطلاعات (4.8) و خدمات مالی (3.7) با 3.4 درصد بیشترین میزان رشد را دارد. در عین حال از ایران به عنوان یکی از سه کشور با بالاترین رشد گردشگری در جهان یاد می‌شود.
براساس داده‌های سازمان جهانی گردشگری ایران در کنار دو کشور میانمار و پورتوریکو بالاترین میزان رشد گردشگر را داشته است. رشد گردشگران ورودی ایران در سال 2019 حدود 27.9 درصد اعلام شده است.
آینده اقتصاد گردشگری چیست؟
کشورها چند سالی است که به گردشگری و کسب و کارهای مرتبط با آن اهمیت بیشتری می‌دهند و این را با مقایسه سرعت رشد اقتصاد گردشگری در دوره‌های مختلف می‌توان دریافت. خوشبینی‌ها به آینده صنعت گردشگری روز به روز بیشتر می‌شود. خروجی اکثر گزارش‌ها و تحلیل‌ها این است که سرعت رشد صنعت گردشگری، از هر فعالیت اقتصادی دیگری بالاتر است. براساس برآوردهای جهانی، یکی از ظرف مدت 10 سال، علاوه بر اینکه میل عمومی به سفر بیشتر می‌شود و تعداد سفرها با انگیزه‌های مختلف میان مردم سرتاسر جهان فزونی می‌گیرد، مشارکت اقتصادی در مشاغل و کسب و کارهای گردشگری نیز رشد خواهد کرد. به طوری که در آینده 25 درصد شغل‌های جهان در حوزه گردشگری خواهد بود.
در تحلیلی دیگر هم کارشناسان تخمین می‌زنند تا سال 2030 دست‌کم 400 تا 500 میلیون فرصت شغلی از مشاغل موجود جهان مرتبط با بخش گردشگری باشد. در حال حاضر اقتصاد گردشگری در میان تمامی بخش‌های اصلی اقتصاد رکورد زده و حتی از بخش‌هایی مانند کشاورزی نیز سبقت گرفته است. پیش‌بینی‌ها این است که بخش گردشگری بعد از پشت سر گذاشتن بحران کرونا و در بلندمدت روند رو به رشد خود را از سر بگیرد.
بخش‌های مرتبط با اقتصاد گردشگری
در صنعت گردشگری، اگرچه اغلب مفاهیم مرتبط و درباره سفر کردن است، صنعت خدمات‌محور است که بخش‌های زیادی از اقتصاد را درگیر خود کرده و در آن خدمات مختلف حمل و نقل، اسکان، غذا و نوشیدنی‌ها و… ارائه می‌شود. عاملان و کارگزاران زیادی در این صنعت ایفای نقش می‌کنند و تقریبا تنها بخش اقتصاد جهانی است که پیوندی عمیق دیگر دارد. در یک کلام هیچ صنعتی در دنیا به اندازه صنعت گردشگری چندوجهی نیست. به همین دلیل است که سهم بالایی از اقتصاد گردشگری در جهان با صنایع و حوزههای دیگر مرتبط است.
حمل و نقل در گردشگری
بخش حمل و نقل کمک می‌کند که گردشگران از جایی که عازمند به جایی دیگر در مقصد منتقل شوند. این فرآیند در وهله اول و بیشتر مواقع شامل فراهم آوردن وسایل برای رسیدن به مقصد است اما ممکن است شامل گشت و گذار و جابجایی در دوران اقامت هم باشد. در این بخش خدمات مربوط به سفرهای جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی قرار دارد. بخش مهمی از اقتصاد گردشگری مربوط به صنعت هواپیمایی است که نقش مهمی در توریسم مدرن ایفا می کند. صنعت هوایی به مسافران امکان و اجازه دسترسی به پروازهای داخلی و خارج از کشور را می‌دهد.
خدمات هواپیمایی به طور کلی به پروازهای برنامه‌ریزی شده و چارتری تقسیم می‌شوند که سهم بالایی از اقتصاد گردشگری را به خود اختصاص می‌دهند. از سویی برای بسیاری از گردشگران، دسترسی به خودرو مهمترین بخش تجربه توریستی آنها است. دسترسی به خودرو تضمین می‌کند که گردشگران از آزادی اکتشاف و مسافرت آزاد برخوردار هستند. خدمات کرایه اتومبیل این نوع دسترسی را فراهم می کند و اغلب در مجاورت فرودگاه‌ها یا حتی با همکاری شرکتهای هواپیمایی یا شرکتهای مسافرتی خاص کار می کنند.
سومین زیرمجموعه کلیدی بخش حمل و نقل، سفرهای ریلی است که سابقه پیوند آن با صنعت گردشگری به قرن نوزدهم می‌رسد. راه‌آهن نه تنها وسیله‌ای راحت و امن برای توریست‌ها، است بلکه خدمات ریلی زمینی و زیرزمینی نیز گزینه‌هایی را در اختیار گردشگران قرار داده است. بنابراین اقتصاد گردشگری اتکای زیادی به این حمل و نقل ریلی دارد.
اقامت در گردشگری
بخش اقامتی برای صنعت گردشگری و مهمان‌نوازی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا افرادی که به مناطق مختلف سفر می کنند برای اقامت، استراحت، خواب و خوابیدن نیاز به جایی دارند. در اکثر تعاریف کسی گردشگر محسوب می‌شود که بیش از 24 ساعت در مقصد بماند و به عبارتی از اقامت شبانه استفاده کند. در زیرمجموعه این اقامت، چندین مؤلفه اعم از صنعت هتلداری گرفته تا کمپینگ، خوابگاه‌ها و سفرهای دریایی و… وجود دارد. هتلها بارزترین و محبوب ترین شکل اقامتی برای گردشگران است و صنعت هتل سازی به طور غیرقابل باوری با صنعت گردشگری و اقتصاد آن در هم آمیخته شده است.
هتلها مهمترین محل اقامت گردشگران محسوب می‌شوند. جالب این است که نرخ رشد گردش مالی هتلها در جهان چیزی در حدود 78 درصد است که نسبت به میانگین حوزههای دیگر اقتصادی با نرخ . با این گفته ، گذشته از تختخواب و سایر امکانات ضروری، خدمات ارائه 10-15 درصدی، بسیار پربازده‌تر است.غیر از هتلها، هاستل‌ها، اقامت‌های بوم‌گردی، کمپینگ‌ها، خانه‌های اشتراکی و… نیز به در بخش اقامتی گردشگری قابل اشاره هستند.
غذا و نوشیدنی در گردشگری
بخش مواد غذایی و آشامیدنی نقش غیرقابل انکاری در اقتصاد صنعت گردشگری دارد. گردشگران در تمام مراحل تجربه سفر خود از جمله در طول سفر، هنگام اقامت و زمان گشت و گذار نیاز با بخش‌های تولید و توزیع مواد غذایی و آشامیدنی سر و کار دارند. بخش غذایی و آشامیدنی شامل رستوران‌ها، کترینگ‌ها کافه‌ها و بارها می‌شود. در این بخش علاوه بر تهیه نیازهای اساسی مسافران، امکاناتی برای معاشرت، ملاقات با افراد جدید و لذت بردن از تجربه سفر را برای آنها فراهم می‌شود.
سرگرمی و اوقات فراعت در گردشگری
بسیاری از گردشگران با هدف دسترسی به سرگرمی‌‌ها به مکانهای جدید سفر می کنند. چنین توریست‌هایی ممکن است به گزینه‌های سرگرمی که در محل زندگی‌شان داشته‌اند جذب نشده‌اند یا ممکن است به سرگرمی‌های دیگر همراه با تجربه متفاوت‌تری نیاز داشته باشند.
جاذبه‌های تفریحی یا مکانهای تفریحی گاهی اوقات دلیل اصلی سفر گردشگران به یک مکان خاص است و از نظر اقتصادی نیز درآمدهای هنگفتی را به صنعت گردشگری تزریق می‌کند. اطلاعات گردشگری، تورهای راهنما، خرید، ورزش و تفریح و… در این دسته‌بندی جای می‌گیرند.
صنایع وابسته در گردشگری
سرانجام، تعدادی از صنایع نیز وجود دارند که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با صنعت گردشگری در ارتباط هستند. اینها شامل صنایعی می‌شود که در واقع مشتری‌ها را با خدمات مسافرتی متصل می‌کنند، و همچنین صنایع مبتنی بر ارائه اطلاعات مهم به مشتریان است که به آنها در سفر کمک می‌کند و در رونق‌دهی به اقتصاد گردشگری موثر واقع می‌شوند.
صنعت خدمات مالی و بیمه‌ای در گردشگری
یکی از این صنایع وابسته گردشگری، خدمات مالی است که به چند طریق با صنعت توریسم مرتبط است. برای نمونه گردشگران در شرایط اضطراری یا در مواردی که نیاز به معالجه پزشکی باشد، نیاز به حمایت‌های بیمه‌ای و مالی دارند. علاوه بر این، خدمات مالی ممکن است مواردی مانند صرافی‌ها را نیز دربرگیرد.
آژانس‌های مسافرتی
نیز در بخش صنایع وابسته گردشگری فعالیت می‌کنند. آژانس‌ها به نمایندگی از تأمین‌کنندگان خدمات گردشگری، نیازهای مشتریان را تامین می‌کنند. آژانس‌ها معمولاً در ازای جذب و معرفی گردشگر، از ارائه‌دهندگان خدمات گردشگری کمیسیون دریافت می‌کنند و در مقابل درباره بهترین محصولات مسافرتی با توجه به نیازها یا ترجیحات خاص خود به مسافران توصیه‌هایی می‌کنتد. در عین حال ارائه می دهند. برخی از آژانس‌های مسافرتی خدمات تجاری نیز ارائه می‌دهند.
توراپراتورها
کار اصلی توراپراتورها، فروش خدمات گردشگری در قالب بسته‌های تشویقی و پکیج‌های تخفیفی است. توراپراتورهای مختلف محصولات و خدمات مختلف گردشگری را با برخی محصولات و خدمات دیگر ترکیب می‌کنند و به گردشگران عرضه می‌کنند. برای مثال، بسته تعطیلاتی ممکن است شامل هزینه‌های مسافرتی برای پرواز، نقل و انتقالات فرودگاهی، اقامت در هتل و خرید از بازارها و فروشندگان محلی باشد. برخی توراپراتورها ممکن است به منظور کسب درآمد بیشتر و ارائه تجربه بهتر به گردشگران، بسته‌ها و پکیج‌های اختصاصی نیز در برنامه سفر گردشگران بگنجانند.
آژانس‌های آنلاین (Online travel agencies)
آژانس های مسافرتی آنلاین یا OTA خدمات مشابهی با توراپراتورها به گردشگران می‌دهند. اگرچه این خدمات از طریق اینترنت ارائه می شوند. برخی از محبوب ترین OTAها شامل Expedia ،Booking.com، کایاک و lastminute.com هستند.
بازیگران و نهادهای فعال در اقتصاد گردشگری
نهادهای گردشگری در واقع سازمان‌هایی هستند که برای جستجوی صنعت گردشگری و اقدام به نمایندگی از آن وجود دارند. اینها ممکن است در سیاستهای گردشگری ملی تأثیر بگذارند یا ممکن است کاری کنند که دولت‌ها که معمولا کارکرد اصلی‌شان سیاست‌گذاری و تهیه برنامه‌های راهبردی و استراتژیک برای صنعت گردشگری است، به نفع یک بخش خاص از این صنعت اقدام کنند.
از مهمترین سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با اقتصاد گردشگری، می‌توان از سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، شورای جهانی سفر و گردشگری (W.T.T.C)، سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری (ایکائو)، انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوائی (I.A.T.A)، فدراسیون بین‌المللی اتحادیه آژانس‌های مسافرتی (U.F.T.A.A)، اتحادیه بین‌المللی هتلها و رستوران‌ها (I.H.&R.A)، اتحادیه جهانی آموزش حرفه‌ای جهانگردی (W.A.P.T.T) اشاره کرد.
استارتاپ‌ها و وی‌سی‌های بزرگ صنعت گردشگری
در سال‌های اخیر علاوه بر بازیگران سنتی، استارتاپ‌ها نیز به حوزه گردشگری ورود کرده‌اند و حجم و اندازه این صنعت را چند برابر کرده‌اند. استارتاپ‌های حوزه گردشگری با ایده‌ها و نواوری‌های بنیان‌گذارانشان، مشاغل زیادی را در حوزه گردشگری ایجاد کرده‌اند، در چگونگی سفر کردن تغییرات اساسی به وجود آورده‌اند و به طور کلی روایتی کاملاً متفاوت از زنجیره کسب و کارهای مرتبط با دست داده‌اند. به گمان بسیاری اگر سفر و گردشگری سهمی حدود 6 درصدی در تولید ناخالص داخلی جهان دارد ماحصل حضور گسترده کسب و کارهای آنلاین و استارتاپ‌های گردشگری است که در همه بخش‌های مرتبط با اقتصاد گردشگری اعم از اقامت‌گاه‌ها، هتلداری، آژانس‌ها، ایرلاین‌ها و خدمات حمل‌و‌نقل مسافر و… فعالند.
موفق‌ترین استارتاپ حوزه گردشگری ایربی‌ان‌بی (Airbnb) است که در زمینه اجاره محل اقامت کار می‌کند و در واقع واسطه میان صاحبان اقامت‌گاه‌ها با گردشگران است. این استارتاپ اواخر سال 2007 راه‌اندازی شده و هم‌اینک ارزش آن یک میلیارد دلار را نیز رد کرده است. در رده‌بندی استارتاپ‌های برتر امسال نیز TRVLPorter در صدر قرار گرفته است. استارتاپی که انقلابی در پوشش گردشگران ایجاد کرده است. این استارتاپ با استایل‌های شخصی لباس برای همه نوع سلیقه‌ها طراحی و برای مسافران و گردشگران ارسال می‌کند. کاربران برای هر نوع لباس 65 دلار پرداخت می کنند و پس از اتمام سفرشان، همه آن‌را پس می‌دهند.
به همان اندازه که استارتاپ‌ها گردشگری و اقتصاد آن را متحول کرده‌اند، سرمایه‌گذاری‌های مدرن نیز بر رشد کسب و کارهای این حوزه موثر بوده‌اند. گرچه جریان تزریق سرمایه به طرح‌ها و پروژه‌های گردشگری در شکل سنتی آن چندین دهه است، در تمام کشورها پیگیری می‌شود، تقریبا از زمان جنبش دات‌کام در اوایل دهه 2000 میلادی صندوق‌های سرمایه‌گذاری حوزه گردشگری از سیلیکون‌ولی شکل گرفتند و امروز نیز جایگاه‌شان در این صنعت تثبیت شده است. در این دوره حتی غول‌هایی مثل کایاک و Airbnb هنوز در سیلیکون‌ولی ساکن بودند. بازار چند تریلیون دلاری سفر و گردشگری جهانی همچنان رو به رشد است و تا زمانی که رشد وجود داشته باشد، وی‌سی‌ها نیز دلایل کافی برای سرمایه‌گذاری در این صنعت خواهند داشت.
براساس داده‌های Crunchbase و PitchBook، به‌رغم ماهیت غیرمستقل بخش گردشگری، جریان معاملات در این صنعت در طی 5 سال گذشته همواره قوی و پایدار بوده است. در همین مدت با سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته تعدادی از استارتاپ‌های حوزه گردشگری یونیکورن شده‌اند. شرکت‌هایی مانند Klook ، Sonder، Flixbus ،Vacasa ،Wheels Up ،TripActions و… . همچنین به نظر می‌رسد تأمین اعتبار در اغلب بخش‌های مرتبط با سفر و گردشگری، از جمله رزرو، اقامت و همچنان بالاست. صندوق‌های سرمایه‌گذار از صدها میلیون تا چندین میلیارد دلار در پروژه‌های گردشگری سرمایه‌گذاری می‌کنند. مثال بارز در این زمینه گروه هتلداری Oyo در هند است که اواخر سال 2019، 1.5 میلیارد دلار سرمایه جذب کرد. JetBlue Technology Ventures، NFX ،Revolution Ventures، سه صندوق بزرگ سرمایه‌گذاری صنعت گردشگری جهان هستند.
سه فناوری اثرگذار بر اقتصاد گردشگری
از برنامه های مسافرتی گرفته تا چک‌های آنلاین ایرلاین‌ها، رزرو اقامتگاه و هتل و رستوران، سفارش خودرو و… مسافرت و گردشگری بدون فناوری تجربه‌ای بسیار ناخوشایند است. فناوری به توریست‌ها کمک می‌کند راحت‌تر به هر نقطه‌ای که می‌خواهند متصل شوند و اقتصاد گردشگری و زنجیره‌های آن را نیز تکان می‌دهد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا پایان امسال مصرف‌کنندگان در سراسر جهان 85 درصد از معاملات خود را غیرحضوری انجام می‌دهند. کاربران سوال‌هایشان را از چت‌با‌ت‌ها می‌پرسند و با آنها صحبت می‌کنند و ایمیل‌های خودکار آنهایی هستند که اطلاعات رزرو را تأیید می‌کنند. در صنعت گردشگری اما فناوریها تحولات عمیق‌تر را موجب شده‌اند.
میلیون‌ها نفر روزانه به سفر می‌روند و از مظاهر فناورانه کمک می‌گیرند. هوش مصنوعی به آنها می‌گوید باید از چه منطقه‌ای و در کدام بازه زمانی دیدن کنند که قیمت‌ها مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد. با این حال چند فناوری وجود دارد که اثرات عمیق‌تری بر اقتصاد گردشگری داشته است. یکی از این فناوریها، اینترنت اشیا (IOT) است که به ساده‌سازی فرایندها و بهبود تجربه گردشگران کمک کند. در اینترنت اشیا، همه چیز از طریق اینترنت متصل می‌شوند و راحت‌تر می‌توان به آنها دسترسی پیدا کرد.
این سیستم ردیاب‌های چمدانی را برای خطوط هوایی و سیستم‌های چک خودکار در هتلها ایجاد کرده و به کاهش هزینه‌های و افزایش سودآوری آژانس‌ها، هتلها، ایرلاین‌ها منجر شده است. مهمترین نسبت فناوری و صنعت گردشگری در رزرو آنلاین است که هم میزبان سفر و هم توریست‌ها عواید زیادی دارد. هتلها و تورها هم‌اکنون می‌توانند مشتریانی را از سراسر جهان بپذیرند و حتی رزرو و پرداخت کامل را نیز از آنها دریافت کنند. اکنون روند رزرو و لغو آن بسیار آسانتر شده و فقط با یک کلیک انجام می‌شود. چنین فناوری‌هایی علاوه بر بالا بردن سرعت و دقت عملیات‌ها و فرآیندها، در جذب تعداد بیشتر گردشگر و بالا رفتن بازدهی و راندمان بخش‌های مختلف صنعت گردشگری نیز موثر واقع می‌شود.
سومین اثر فناوری‌های نو بر گردشگری و اقتصاد آن در تبلیغات و بازاریابی است. براساس آمارها در فاصله ژانویه سال‌های 2018 تا 2019 تعداد کاربران شبکه‌های اجتماعی 288 میلیون نفر بیشتر شده است. از دیدگاه فروش و بازاریابی، شرکت‌ها، آژانس‌ها و ایرلاین‌های فعال صنعت توریسم با بهره‌گیری از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی به تبلیغ محصولات و خدمات خود می‌پردازند. چرا که تبلیغات آنلاین با توجه به شناختی که به بازیگران این صنعت از نوع رفتار، انتخاب‌ها و سلیقه‌های توریست‌ها می‌دهد، از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه و کارآمدتر در مقایسه با روش‌های سنتی است.