شیوه‌های سفر همواره در حال تغییر و دگرگونی بوده و اکنون نیز می‌دانیم سفر پس از دوران همه‌گیری هرگز مانند آنچه پیش از این می‌شناختیم نخواهد بود. سوال این است اگر دوباره جریان گردشگری و سفر پس از بحران شیوع ویروس کرونا در ماه‌ها و سال‌های آینده رونق بگیرند، چه انتظاراتی باید از سفرهای کاری داشته باشیم؟
با در نظر گرفتن داده‌هایی که نشان می‌دهند امریکایی‌ها در سال ۲۰۱۹، حدود ۴۶۴ میلیون سفر شخصی با اهداف کاری انجام داده‌اند، در می‌یابیم که تغییراتی که در یک سال اخیر در صنعت سفر و گردشگری داده، تا چه حد اساسی بوده است. پیش از فرارسیدن مارس ۲۰۲۰ و زمین‌گیر شدن تمام مسافرت‌ها- سفرهای کاری، خانوادگی یا تفریحی- ساکنان کره زمین زندگی بسیار متفاوتی از امروز داشتند. با شیوع گسترده همه‌گیری ویروس کرونا در جهان، شرکت‌ها روندهای کاریشان را به سرعت تغییر دادند و اعزام کارکنان خود به ماموریت با هدف ملاقات حضوری با مشتریان و همکاران یا شرکت در رویدادها را از برنامه‌های خود حذف کردند.
با گذشت زمان و آغاز برنامه واکسیناسیون سراسری در کشورهای مختلف، این سوال در ذهن بسیاری ایجاد شده که در آینده مسافرت‌های کاری چگونه خواهند بود. سازمان‌هایی که ارتباطات بین‌المللی بخشی مهم از فعالیتهای آنها را تشکیل می‌دهد، منتظرند تا پروازهای بین‌المللی مجددا با نظم و به قوت سابق برقرار شوند. شرایط ۱۲ ماه گذشته، آینده فعالیت بسیاری از شرکت‌ها را برای غیرقابل پیش‌بینی کرده و قدرت برنامهریزی و تصمیم‌گیری بلندمدت را از مدیران گرفته است.
Ladders که یک سایت جست‌و‌جوی فرصت‌های شغلی در آمریکا است، از متخصصان و تحلیلگران صنعت گردشگری و سفر درباره چشم‌اندازشان از چگونگی سفرهای کاری در سال ۲۰۲۱ پرسیده است. نتیجه‌ای که این مرجع جست‌و‌جوی شغل گرفته، چندان امیدبخش نیست. برپایه یافته‌های نظرسنجی ladders، اغلب متخصصان صنعت گردشگری و سفر بر این باورند که سفرهای کاری در سال ۲۰۲۱ به روال سابق باز نخواهند گشت. اگر خیال نشستن پشت میزهای پر زرق و برق کنفرانس‌ها را دارید، دوست دارید که شبکه وسیعی از افراد از سراسر دنیا دور تا دور شما را گرفته باشند یا خودتان را برای شام های مجلل این مراسم آماده کرده‌اید، باید بگویم دلتان را به این زودی صابون نزنید!
سفرهای کاری در سال ۲۰۲۱ را فراموش کنید
دیوید آلوادیش، مدیرعامل و بنیانگذار شرکت گذرنامه و روادید ItsEasy می‌گوید مقدمات زیادی باید مهیا شوند و ارکان مختلف باید دست به دست یکدیگر بدهند تا شرایط سفرهای کاری به حالت قبل از همه‌گیری برگرد. او معتقد است حداقل نیمی از ۲۰۲۲ را باید پشت سر بگذاریم تا در آن صورت بتوانیم صحبت بازگشت شرایط سفر به قبل از همه‌گیری ویروس کرونا کنیم: «هرچند شخصا نمی‌توانم منکر اهمیت حیاتی ارتباطات در کسب‌وکار شوم و مستندات نیز نشان داده‌اند که هواپیماها، جزء محل‌های شیوع و گسترش ویروس نیستند، کمتر کارمندی پیدا می‌شود که حاضر باشد به مدت چند ساعت در فضایی تنگ و بسته در کنار ۱۰۰ نفر دیگر بنشیند.»
از طرف دیگر برای سوار شدن به هواپیما و داشتن سفری ایمن و بدون ریسک، لازم است همه مسافران واکسیناسیون شده باشند. در حالی که می‌دانیم واکسیناسیون در آغاز راه است و با اینکه آگاهی‌رسانی‌های زیادی صورت گرفته، هنوز افرادی هستند که به واکسیناسیون اعتماد ندارند. متغیر اثرگذار دیگر، اثرات منفی همه‌گیری بر شرایط اقتصادی و درآمد سازمان‌ها و شرکت‌هاست که همچنان ادامه دارد. درچنین وضعیتی، سازمان‌ها و شرکت‌ها نیز با هدف کاهش هزینه‌های خود، در اولین گام و پیش از هر سیاست دیگر، سعی میکنند مواردی مثل هزینه سفرهای کاری را به حداقل برسانند یا به کلی حذف کنند. دیوید آلوادیش در این باره چنین می‌گوید: «مسافرت‌های کاری با گام‌هایی کوچک و سرعتی آهسته به برنامه سازمان‌ها باز خواهد گشت؛ از این رو برقرار شدن شرایط سابق، نیازمند مرور زمان خواهد بود.»
سفرهای کاری انعطاف‌پذیر می‌شوند
افرادی که به مسافرت‌های کاری می‌روند بیش از هر چیز نیازمند انعطاف در برنامه‌های سفر هستند. پیش از این وجود امکان تغییرات بدون پرداخت جریمه برای هتل‌ها یا خطوط هوایی صرفا یک امتیاز خاص بود و نه یک پیش نیاز. در شرایط کنونی که برنامه مسافرت‌های کاری ممکن است به صورت آنی و از جنبه‌های مختلف تغییر کند، امکان تغییر رزرواسیون هتل‌ها و پروازها یک ضرورت به حساب می‌آید و به عقیده آوی می‌یر، هم‌بنیانگذار و مدیرعامل TravelPerk، این مسئله در آینده به رکن ثابت مسافرت‌های کاری تبدیل خواهد شد. او می‌گوید: «چه برای سفر خودتان برنامهریزی کنید و چه بخواهید برای شخص دیگری بلیط و هتل بگیرید، قابلیت تغییر تاریخ پرواز و محل اقامت پیش فرضی بدیهی و ضروری در سفرهای آینده خواهد بود.
TravelPerk یک شرکت مدیریت سفر است که سال ۲۰۱۵ تاسیس شده و خدماتی مانند برنامهریزی سفر، مدیریت خودکار هزینه‌ها و سیاست‌های را به شرکت‌های دیگر ارائه می‌کند. می‌یر همین رویکرد را به برنامه رویدادها و ملاقات‌های کاری نیز تعمیم می‌دهد و تاکید می‌کند جلسات و برنامه‌ها باید قابلیت تغییر زمان و مکان بر اساس نیازهای آنی مشتریان را داشته باشند. در عین حال امنیت سفر همچنان بالاترین درجه اهمیت را دارد؛ در حقیقت در رویکرد جدید مسافران نسبت به سفر، انعطاف‌پدیری و امنیت سفر مهمترین عناصر هستند. او اضافه می‌کند: «اکنون اغلب مسافران پیش از رزرو پرواز، هتل یا محل اقامت، درباره جزئیات دقیق امور نظافتی و ضدعفونی اتاق‌ها و سایر راهکارهای احتیاطی برای پیشگیری از گسترش ویروس در محل مورد نظرشان سوال میکنند و انتظار دارند توضیحاتی دقیق درباره چگونگی انجام این خدمات را دریافت کنند.»
این به این معناست که هتل‌ها و خطوط هوایی که پیش از این بر سفرهای کاری تکیه داشتند و بخش زیادی از سودشان را از طریق همکاری با سازمان‌ها و شرکت‌ها به دست می‌آوردند، اکنون باید پا را فراتر از معیارهای سابق بگذارند تا اعتماد سازمان‌ها را درباره امنیت کارمندانشان جلب کنند. از آنجا که این تغییرات زمانبر خواهند بود، می‌یر معتقد است کسانی که در جلب اعتماد مجدد سازمان‌ها موفق شوند، می‌توانند این دوره انتقالی را به آرامی پشت سر بگذارند: «تمام مراحل یک سفر از رزرو بلیت و هتل تا عبور کردن از گیت خروجی و بررسی پاسپورت، باید با سهولت و سرعت بیش از پیش انجام شود. هم اکنون نیازمند ابداعات جدیدی در حوزه سفر هستیم؛ ابداعاتی که این مراحل را به شیوه‌هایی کاملا متفاوت عملی کنند. در نظر داشتن این امر در شکل‌گیری آینده صنعت گردشگری– چه در حوزه سفرهای کاری و چه سفرهای تفریحی- نقش کلیدی دارد.»
چگونگی سفرهای کاری آینده مسئله است
شیوه‌های حمل و نقل نیز نیازمند تغییرات اساسی هستند. انجلا وارگو، معاون روابط عمومی JSX است، عقیده دارد در آینده علاوه بر اینکه از مشتریانشان درباره زمان و مقصد سفرشان می‌پرسند، به چگونگی مسافرت‌ها نیز باید توجه کنند. JSX یک شرکت هواپیمایی منطقه‌ای مستقل در ایالات متحده است که به پروازهای کوتاه‌برد میان مقاصدی همچون آریزونا، کالیفرنیا، نوادا، تگزاس و یوتا معروف است. وارگو می‌گوید: «پیش از شیوع همه‌گیری ویروس کرونا، بسیاری از کارمندان به سادگی با پرواز صبح به شهر مقصد کاریشان می‌رفتند و با پرواز عصر به محل زندگی‌شان باز می‌گشتند، بدون آنکه احساس کنند مسافرتی در کار است. در شرایط کنونی تردیدهای زیادی درباره این شکل از رفت و آمد کاری پدید آمده است.»
او در ادامه می‌افزاید: «در این شرایط ممکن است کارمندان تصمیم بگیرند برای اجتناب از فضای بسته هواپیما یا فرودگاه، تا آنجا که امکان داشته باشد، به صورت زمینی سفر کنند. بنابراین شیوه رفت و آمد نقش پررنگتری نسبت به گذشته در تصمیم افراد برای مسافرت بازی می‌کند.» به عقیده انجلا وارگو اکنون حداقل برای مدتی باید فکر سفرهای کاری یک روزه و سریع را از سرمان بیرون کنیم.
سفرهای کاری در پساکرونا یک‌روزه نخواهد بود
آلوادیش با در نظر گرفتن وضع مقررات جدید در صنعت هوایی و هتلداری، پیش‌بینی می‌کند که سفرهای کاری در پساکرونا در داخل کشور و نیز در سطح بین‌المللی از حالت یک روزه خارج خواهند شد و برنامه‌های طولانی‌تری را در آینده شاهد خواهیم بود: «برای اجرای مقررات مرتبط با قرنطینه و حصول اطمینان نسبت به سلامت کارمندان شرکت‌ها باید خود را برای برنامهریزی سفرهایی با طول یک هفته یا بیشتر آماده کنند. هرچند این مسئله ممکن است برای شرکت‌هایی که نمی‌خواهند متحمل هزینه‌های بالای سفر شوند دشوار باشد، اما گامی ضروری در راه بازگرداندن اطمینان کارمندان به سفرهای کاری و همچنین همراهی با جریان جهانی پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید ۱۹ است که تا بعد از دوران همه‌گیری نیز ادامه خواهد داشت.»
اوج‌گیری سفرهای بین‌المللی از ماه ژوئن
لیندا لورن، یکی از تحلیلگران خوشبینی است که پیش‌بینی می‌کند سفرهای داخلی در ماه آوریل سال جاری به اوج خود خواهند رسید و بیشترین تعداد سفرهای بین‌المللی را در ماه ژوئن شاهد خواهیم بود. او می‌گوید: «قوانین و مقررات کنونی، در آینده نزدیک بار بحران اقتصادی بر دوش صنعت گردشگری را سبک‌تر خواهد کرد. هرچند تا مدتی همچنان سفرهای کاری غالبا غیر ضروری خواهند بود و در نتیجه زمان بیشتری برای باز شدن گیت‌ها بر روی کارمندان شرکت‌ها نیاز است.» براساس برآوردهای لورن، تا ماه‌های آوریل و می سال ۲۰۲۱ سفرهای داخلی بیشتر است و در ماه ژوئن تعداد سفرهای بین‌المللی به ویژه به مقصد اروپا افزایش خواهد یافت.
او معتقد است حتی اگر مقررات و محدودیت‌های رفت و آمد بین‌المللی به طور کامل برداشته شوند، باز هم دورکاری و استفاده از فضای آنلاین و مجازی در برگزاری رویدادهای کاری ادامه خواهد یافت: «در یک سال گذشته عده زیادی از کارمندان از خانه خود و به صورت دورکاری با شرکت‌شان همکاری کرده‌اند و در بسیاری موارد این شیوه بازدهی خوبی داشته است و حتی آنها توانسته‌اند به صورت مجازی به ماموریت هم بروند! بنابراین در بهار و تابستان فقط سفرهای کاری ضروری را شاهد خواهیم بود آن هم با رعایت کامل مقرراتی مثل استفاده اجباری از ماسک و بهره‌گیری از ابداعات جدید و تسهیلات ایمنی سفر که طی این مدت به این صنعت معرفی شده‌اند. بنابراین سفرهای مجازی کاری با استفاده از پلتفورم‌هایی مانندZoom و Skype همچنان پاسخگوی نیازهای شرکت‌ها خواهند بود.»
چالش پاسپورت‌های منقضی شده
یکی از علل اصلی به تاخیر افتادن سفرهای بین‌المللی حجم بالای پاسپورت‌هایی است که نیاز به تجدید تاریخ اعتبار دارند و در این مدت به دلیل استفاده نشدن فرآیند تجدید اعتبارشان عقب افتاده است. این مسئله به عقیده مسئولان مرتبط با امور گذرنامه برقراری مجدد جریان سفرهای بین‌المللی را تا نیمه سال ۲۰۲۲ به تعویق خواهد انداخت. آلوادیش در همین زمینه می‌گوید: «در حال حاضر اداره‌های گذرنامه و صدور روادید موارد منقضی شده را تنها با دلایل بسیار ضروری در صف بررسی و تجدید اعتبار قرار می‌دهند در نتیجه اقدام بسیاری از افراد که تاریخ پاسپورتشان منقضی شده، همچنان از سوی این دفاتر بدون پاسخ باقی‌مانده است.» از طرفی نیز با بازگشایی کامل و تمام وقت این دفاتر همچنان کار از روال عادی خود عقب‌تر خواهد بود. زیرا تعداد افراد و شرکت‌هایی که می‌خواهند برای گرفتن ویزا و تمدید گذرنامه اقدام کنند از ظرفیت کاری این دفاتر بیشتر خواهد بود.
از تمام آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که امکان اعلام تاریخ دقیقی برای بازگشت روال عادی سفرهای کاری آینده به وضعیت سابق مشخص کرد. با این حال اکثر قریب به اتفاق ناظران معتقدند با توجه به قواعد و مقررات جدید در صنعت گردشگری و سفر، شرکت‌ها و کسب و کارها خودشان را برای آشنایی کارمندان با روال جدید سفرهای کاری آینده آماده کنند.
شیوع ویروس کرونا صنعت گردشگری را به شدت متاثر کرده است. در یک سالی که گذشت اغلب کسب و کارهای گردشگری، سخت‌ترین روزهای خود را پشت سر گذاشتند و در عین حال به دنبال راه‌حلی عملی برای خروج از بحران هستند. در همین مدت راهکارهای زیادی در لایه‌های مختلف برای مدیریت بحران گردشگری مطرح شده است.
در یکی از این لایه‌های چندگانه، به فناوری و نقش آن در چابک‌سازی سازمانی در مدیریت بحران توجه می‌شود. چابک‌سازی عبارت است از حس‌کردن و ادراک و پیش‌بینی تغییرات در محیط کاری و بازار که مولفه‌های کلیدی آن نیز شامل قدرت پاسخگویی، شایستگی، انعطاف‌پذیری و سرعت است. در واقع در چابک‌سازی با تشخیص تغییرات محیطی، از آنها به عنوان عوامل رشد و شکوفایی نگریسته می‌شود.
ویژگی سازمان‌های چابک این است که بر محور اطلاعات عمل میکنند، مبنای فعالیتهای آن‌های آنها شایستگی است، انعطاف‌پذیرند، هزینه‌های سربار را حذف میکنند، در حوزه آنلاین خلاق هستند، سلسله مراتب را برجسته نمی‌کنند، بر قابلیت‌های کلیدی تمرکز دارند، و… . برای مثال در گردشگری بسیاری از شرکت‌ها تا پیش از شیوع ویروس کرونا به صورت سنتی عمل می‌کردند و عزمی هم برای تغییر نداشتند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد آن دسته از شرکت‌ها و کسب و کارهای گردشگری که با آمادگی قبلی و اتکا به سرمایه‌های عظیم خود وارد حوزه فناوری و خدمات الکترونیک شده بودند، در زمانه همه‌گیری عملکرد بهتری از خود نشان داده‌اند و در پشتیبانی و خدمات‌دهی نیز کمترین میزان خطا و افت را از خود نشان دادند. در عین حال بسیاری از کسب و کارهای گردشگری که در زمینه فناوری‌های الکترونیک سرمایه‌گذاری کرده بودند در این دوران موفق شدند بدون اینکه نیاز به جذب سرمایه داشته باشند، صرفا با استفاده از موتورهای جست و‌جوی اینترنتی، کسب و کار خود را بهبود بخشیده و برندسازی کنند.
سازمان‌های غیرسنتی و چابک اساسا ویژگی‌های متفاوتی در زمینه ساختار سازمانی، نوع سرمایه‌گذاری، کیفیت، عملکرد کارکنان و مشارکت دارند و به آنچه که بیش از هر موضوع دیگری توجه میکنند، کاغذبازی است. برای نمونه در صنعت گردشگری ایران، اغلب آژانس‌ها و هتل‌ها و.. مشغول کاغذبازی و فرآیندهای سنتی هستند.
یکی از راه‌های رسیدن به چابکی، استفاده از فناوری است. فناوری چکاننده تحول در سازمان می‌شود و جایگزین مناسبی برای دیوان‌سالاری و کاغذبازی است. در عین حال از طریق به کارگیری فناوری‌های پیشرفته، می‌توان سرعت پاسخگویی به بحران‌ها را افزایش داد. این موضوع به ویژه برای کسب و کارهای گردشگری که در حال حاضر بیش از دیگر حوزه‌ها با بحران کرونا دست و پنجه نرم میکنند، اهمیت فراوانی دارد و به چابک‌سازی آنها نیز کمک می‌کند.
به نظر می‌رسد در مقطع کنونی که حیات گردشگری به خطر افتاده و ضرر و زیان‌های هنگفتی را متحمل شده‌اند، بهترین فرصت برای کسب و کارهای گردشگری است که به الکترونیک کردن ارائه خدمات خود روی بیاورند و بدین‌ترتیب گامی اساسی در مدیریت بحران را بردارند. وقتی از گردشگری الکترونیک صحبت می‌شود، منظور الکترونیک شدن خدمات نیست، بلکه نحوه ارائه خدمات و قرار گرفتن در حوزه E-Commerce است. می‌توان تورهای گردشگری را بر مبنای وب و شبکه‌های اجتماعی پیش برد و همین اقدام به چابک‌سازی مشاغل و کسب و کارهای گردشگری می‌انجامد و مدیریت بحران را آسان‌تر می‌کند.
باید دقت داشت اگر یک شرکت و مجموعه و کسب و کار گردشگری موفق شود در کوتاه مدت در نحوه ارائه خدمات خود تغییری ایجاد کند، اگر هم در مقطع فعلی از عواید آن بهره‌مند نشود، حداقل برای بحران‌های آتی آماده می‌شود. به هر روی تغییر جزء ذات هر بازار رقابتی در دنیای جدید است و در حوزه گردشگری نیز که پیوسته سلایق و ترجیحات گردشگران عوض می‌شود، کسب و کارها باید از تغییر استقبال کنند و خود را با شرایط جدید وفق دهند. در بحران کرونا بنا به برخی برآوردها کسب و کارهای گردشگری داخلی حدود ۷۰ درصد نیروهای خود را تعدیل کرده‌اند، هتل‌ها با ۳۰ درصد ضریب اشغال کار میکنند، گردشگران خارجی به کشور وارد نمی‌شوند، راهنمایان تور بیکار شده‌اند و… .
کارآیی دیگر فناوری این است که به کسب و کارهای گردشگری کمک می‌کند داده‌های خود را سریعتر از گذشته جمع‌آوری کنند و در زمانی کوتاه به پاسخگویی در مقابل بحران بپردازند. علاوه بر اینها ضروری است که کسب و کارهای گردشگری در موقعیت فعلی به جای رقابت، به همکاری با یکدیگر بپردازند. آنچه مشخص است استفاده از فناوری و مواردی مانند اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، پست الکترونیک در عرضه خدمات الکترونیک به دلیل رشد فزآینده استفاده از این‌گونه راهکارها و ابزارها در میان مردم، به کسب و کارهای گردشگری کمک می‌کند که بدون نیاز به اضافه کردن نیروی انسانی جدید، ساختارهای سازمانی جدیدی برای خود ایجاد کنند و انعطاف‌پذیری‌شان را افزایش دهند. برای مثال شرکت اکسپدیا که رزرواسیون بخش بزرگی از هتل‌های جهان را در اختیار دارد، خدمات خود را با ۴۰ یا ۵۰ کارمند عرضه می‌کند.
اگر کسب و کارهای گردشگری این اقدامات را دستور کار قرار دهند، علاوه بر اینکه از لحاظ سازمانی به چابکی بیشتری دست می‌یابند، در برابر تغییر و تحولات بیرونی سریعتر عمل میکنند و کیفیت خدمات آنها نیز افزایش می‌یابد. واقعیت این است که بحران کرونا ثابت کرد که کسب و کارهای گردشگری و به خصوص بخش سنتی برای باقی ماندن در بازار و مدیریت بحران‌های احتمالی آینده، باید رویکرد و راه و روشی جدید را در پیش بگیرند. مشاغل و کسب و کارهای گردشگری باید فرآیندها و فعالیتهای نیازمند اصلاح، حذف و ادغام را شناسایی کنند و اگر این کار را انجام دهند، تاثیر به کارگیری فناوری را به‌طور محسوس درک خواهند کرد.
استفاده از فناوری هزینه‌های سربار کسب و کارها را نیز کاهش می‌دهد و از آن سو به بازاریابی و مارکتینگ و یافتن مدل‌های بهتر کسب و کار کمک می‌کند. در بازاریابی دیجیتال، هزینه‌هایی که کسب و کارهای گردشگری می‌پردازند، یک سوم بازاریابی سنتی است. توصیه دیگر این است که برنامه‌هایی برای آشناسازی کارکنان با فناوری‌های جدید و تسهیل فرآیند یادگیری آنها بردارند. استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای کسب اطلاعات لازم و تحلیل آنها، و در نهایت بهره‌گیری هر چه بیشتر از فناوری‌ها در جهت واکنش سریع، به موقع و موثر به بحران‌های محیطی، ارکان مدل پیشنهادی به کسب و کارهای گردشگری در دوران کرونا است.
*این مطلب تلخیصی از مقاله‌ای است که در همایش بین‌المللی پیامدهای فرهنگی و اجتماعی کرونا بر حوزه‌های میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی خلاق و هنرهای سنتی ارائه شده است
بر اساس آخرین آمارهای سازمان جهانی گردشگری کاهش چشمگیر سفرهای بین‌المللی منجر به زیانی معادل ۱/۳ تریلیون دلار در حوزه صادرات صنعت گردشگری شده است. این رقم علاوه بر اینکه از تمام برآوردهای دوره‌ای پیشین بیشتر است، در مقایسه با ضرر و زیان‌های بحران سال ۲۰۰۸ اقتصادی جهان بر صنعت گردشگری ۱۱ برابر بیشتر است.
کاهش ۷۴ درصدی مسافران در صنعت گردشگری
بخش‌های مختلف صنعت گردشگری امیدوارانه به واکسیناسیون سراسری کرونا می‌نگرند. اگرچه بیش از یک سال از همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ می‌گذرد و در این مدت کشورهای مختلف سعی کرده‌اند تدابیری را برای رونق گردشگری داخلی و مسافرت‌های ایمن و بهداشتی اجرایی کنند، کارشناسان اذعان دارند درآمدزایی سبک‌های جدید گردشگری که عمدتا متکی به سفر در چارچوب مرزهای داخلی است، قابل مقایسه با گردشگری بین‌المللی نیست. در ماه‌های گذشته آمارهای دوره‌ای مختلفی همزمان با اجرای چندین و چندباره سیاست‌های قرنطینه و بسته شدن مرزها به روی گردشگران، منتشر شده است.
فعالان گردشگری نسبت به آینده این صنعت در سال‌های آتی امیدوارترند
با این حال برآوردهای جدید حاکی از آن است که صنعت گردشگری فاصله‌ای بیش از آنچه که در گذشته تصور می‌شود برای سازگاری با عصر بعد از کرونا دارد. مراجع و نهادهای بین‌المللی سنجش و محاسبه اثرات اقتصادی کرونا بر زنجیره تامین و ارائه خدمات در صنعت گردشگری آشکارا از تغییرات رخ داده در ویروس کرونا و احتمال جهش‌های خطرناک در ویروس که کارایی واکسن‌ها را کاهش می‌دهد، ابراز نگرانی میکنند و می‌گویند تداوم وضعیت کنونی که بی‌شباهت به روند یک سال گذشته نیست، صنعت گردشگری بین‌المللی را با مخاطرات بیشتری روبرو می‌کند. آنچه سازمان جهانی گردشگری در آخرین گزارش خود بر آن تاکید کرده، ناموفق بودن طرح‌های جایگزین گردشگری مانند تشویق سفرهای داخلی و سبک‌های جدید است.
سازمان جهانی گردشگری در ارزیابی یک ساله صنعت توریسم و وضعیت فعلی بازار با تجزیه و تحلیل داده‌های بازارهای منطقه‌ای گزارش کرده، توریسم جهانی بدترین سال خود را در ۲۰۲۰ پشت سر گذاشته است. سالی که بر اساس آمارها تعداد مسافران بین‌المللی بیش از ۷۴ درصد کاهش یافته است. در این سال مقاصد گردشگری شاهد کاهش یک میلیارد نفری مسافران نسبت به سال گذشته بودند که نتیجه کاهش تقاضا برای سفر و نیز اعمال محدودیت های گسترده برای جلوگیری از شیوع کوید ۱۹ بوده است. این رقم اختلاف زیادی با اثرات بحران اقتصاد جهانی بر صنعت گردشگری در سال ۲۰۰۸ دارد که در آن تعداد مسافران بین‌المللی حدود ۴ درصد کاهش یافت.
بحران سال ۲۰۲۰ حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون شغل در زمینه گردشگری را در خطر حذف دائمی قرار داده است. اغلب کسانی که نسبت به از دست دادن مشاغل خود احساس خطر میکنند، کسب و کارهای اقتصادی کوچک یا متوسط حوزه گردشگری هستند. نگرانی‌ها درباره گسترش مجدد بیماری کووید ۱۹ در جهان نیز در گزارش سازمان جهانی گردشگری انعکاس یافته است. بسیاری از کشورها دوباره به مقرارات و محدودیت های سنگین رفت و آمد و سفر روی آورده‌اند و تست‌های اجباری، قرنطینه و در برخی موارد بستن کامل مرزها را سخت‌گیرانه‌تر از گذشته اجرا میکنند.
سازمان جهانی گردشگری می‌گوید این محدودیت‌ها شرایط را برای فعالان حوزه گردشگری دشوارتر می‌کند. این سازمان می‌گوید تنها با واکسیناسیون جهانی سریع و همگانی می‌توان به بازگشت اعتماد به سفر و ساده‌تر کردن شرایط برای گردشگران و فعالان این حوزه در سال ۲۰۲۱ امیدوار بود. در همین رابطه رئیس سازمان جهانی گردشگری در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تلاش‌های بسیاری برای ایمن‌سازی مسافرت‌ها به عمل آمده اما ما کاملا آگاهیم که این بحران عمیق‌تر از اینها است. هماهنگی‌ها و همکاری‌ها و الکترونیکی کردن اقدامات لازم برای پیشگیری از گسترش ویروس کرونا در حوزه مسائل مرتبط با گردشگری مانند تست‌ها، پیگیری مسافران و تاییدیه‌های واکسیناسیون، مهمترین اقدامات برای افزایش ایمنی سفرها به محض بهتر شدن شرایط است.»
منطقه آسیا- اقیانوسیه بیشترین خسارت‌ها را از همه‌گیری ویروس کرونا متحمل شده است
آخرین ارزیابی‌های سازمان جهانی گردشگری که برپایه نظرسنجی از فعالان صنعت گردشگری است، طیف مختلفی از پیش‌بینی‌ها برای این صنعت در سال جاری را بیان کرده داده است. حدود ۴۵ درصد نظرسنجی پاسخگویان گفته‌اند وضعیت سال ۲۰۲۱ گردشگری از آنچه در سال ۲۰۲۰ تجربه شد، بهتر خواهد بود؛ ۲۵ درصد پاسخگویان معتقدند که سال ۲۰۲۱ مشابه سال ۲۰۲۰ خواهد بود؛ و در همین حال ۳۰ درصد مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی انتظار دارند در سال ۲۰۲۱ شرایط حتی از ۱۲ ماه گذشته نیز بدتر باشد.
احیای صنعت توریسم چقدر طول می‌کشد؟
پیش‌ینی‌ها برای بازگشت این صنعت به شرایط سابق در کوتاه‌مدت با توجه به تغییرات یکی دو ماه گذشته که با افزایش میزان ابتلا و مرگ و میر ناشی از بیماری چندان خوشایند نیست. اکتبر سال گذشته بیش از ۷۹ درصد فعالان صنعت گردشگری پیش‌بینی می‌کردند در ۲۰۲۱ شرایط به حالت عادی بازمی‌گردد، اما اکنون و در آخرین نظرسنجی، بیش از ۵۰ درصد پاسخگویان گفته‌اند بازگشت شرایط به حالت عادی تا پیش از سال ۲۰۲۲ غیرممکن است.
۴۳ درصد متخصصان صنعت گردشگری بازگشت کامل به شرایط پیش از همه‌گیری را به سال ۲۰۲۳ موکول کرده‌اند و ۱۹ درصد حتی از این هم فراتر رفته و پیشبینی‌شان برای احیای کامل گردشگری را تا سال ۲۰۲۴ به تعویق انداخته‌اند. در مجموع سازمان جهانی گردشگری بازه‌ای بین ۲/۵ تا ۴ سال را برای احیای گردشگری بین‌المللی در نظر گرفته است.
از بین مناطق مختلف دنیا، آسیا و اقیانوسیه با کاهش ۸۴ درصدی گردشگران بیش از سایر مناطق از شرایط پیش‌آمده برای گردشگری ضرر دیده‌اند که این تا حد زیادی به دلیل شیوع بیشتر ویروس و اقدامات پیشگیرانه و محدودیت‌های مرتبط با همه‌گیری در کشورهای این منطقه بوده است. منطقه آسیا و اقیانوسیه در مجموع با کاهش ۳۰۰ میلیون نفری گردشگر بین‌المللی بیش از هر منطقه دیگری گردشگر ورودی در سال ۲۰۲۰ از دست داده است. پس از آن، خاورمیانه و افریقا با ۷۵ درصد کاهش دومین منطقه‌ای است که در حوزه گردشگری متحمل بیشترین ضرر و زیان شده‌اند.
حدود نیمی از فعالان گردشگری معتقدند امسال امیدوار به تغییر وضعیت صنعت گردشگری نیستند
کاهش گردشگران ورودی در اروپا ۷۰ درصد گزارش شده است. علت اصلی کمتر بودن میزان افت گردشگران ورودی در این منطقه به سیاست‌های تشویقی کشورهای اروپایی در تابستان سال گذشته برمی‌گردد که در بازه کوتاهی و به‌صورت موقت مرزهای خود را به روی گردشگران باز کردند. اما این منطقه با توجه به اینکه در مجموع بیش از سایر مناطق گردشگرپذیر بود، از نظر کمی بیشترین تعداد گردشگر یعنی ۵۰۰ میلیون مسافر ورودی را نسبت به سال ۲۰۱۹ از دست داده است. و در نهایت امریکا با مجموع ۶۹ درصد کاهش سال ۲۰۲۰ را با وضعیت بهتری نسبت به سایر مناطق پشت سر گذاشت.
این آمار و ارقام نمایی کلی صنعت گردشگری در سال ۲۰۲۰ است. صنعتی که گفته می‌شود بیشتر از هر حوزه دیگری تحلیل رفته و تاب‌آوری به پایین‌ترین درجه ممکن است. با وجود این، تحلیل UNWTO این است که نباید وضعیت صنعت گردشگری را یک‌سره تیره و تار دانست. این نهاد بین‌المللی در گزارش خود پیش‌بینی می‌کند تا زمان بازگشت شرایط به دوران پیش از همه‌گیری، تقاضا برای گردشگری در مقاصدی که محور اصلی آنها فعالیت‌ها در فضای باز است و همینطور گردشگری داخلی و نیز سفرهای آهسته ( slow travel) افزایش یابد.
از مارس ۲۰۲۱، مسافران خط هوایی دوحه-استانبول، به صورت آزمایشی از پلتفرمی به نام گذرنامه دیجیتال که برای ساده‌تر و مطمئن‌تر کردن برنامهریزی سفرها طراحی شده، استفاده خواهند کرد. این پلتفرم را انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی (یاتا) طراحی و توسعه داده و قطر ایرویز، اولین خط هوایی خاورمیانه است که از این فناوری استفاده خواهد کرد. مسئولان قطرایرویز گفته‌اند از مارس، مسافران خط هوایی دوحه-استانبول، به صورت آزمایشی از این ابداع تازه یاتا بهره می‌گیرند.
گذرنامه دیجیتال قدمی بزرگ برای این خط هوایی و سایر خطوط هوایی است تا به هدف خود یعنی سفرهایی با ارتباطات حداقلی فیزیکی یابند. این نوع گذرنامه که به صورت یک اپلیکیشن موبایلی است به مسافران این امکان را می‌دهد که به صورت لحظه‌ای به نتیجه تست کرونای خود که یکی از مجوزهای الزامی برای مسافرت و رفتن به مقاصد دیگر است، دسترسی پیدا کنند. این نسخه آزمایشی امکان تایید قطعی سفر را پیش از حضور مسافران در فرودگاه میسر می‌کند. گذرنامه دیجیتالی یاتا همچنین آخرین تغییرات از وضعیت مقررات مربوط به کووید ۱۹ در مقاصد پروازی را در اختیار مسافران قرار می‌دهد.
قطر ایرویز تنها خط هوایی است که تاکنون ۵ بار عنوان ایرلاین برگزیده سال و در زمینه بیماری کووید ۱۹ نیز گواهی ایمنی ۵ ستاره را از Skytrax دریافت کرده است. اسکای تراکس یک مشاوره مستقر در انگلستان است که به بررسی و رتبه‌بندی شرکت‌های هواپیمایی و فرودگاهها می‌پردازد. این به این معناست که تمام استانداردهای این خط هوایی در بالاترین سطح این صنعت قرار گرفته اند. همچنین فرودگاه اصلی و گره اتصالی این خط هوایی یعنی فرودگاه بین‌المللیHamad دوحه، در سال ۲۰۲۰ در رده‌بندی اسکای تراکس به عنوان بهترین فرودگاه خاورمیانه و سومین فرودگاه برتر دنیا شناخته شده است.
اکبر الباکر، مدیر ارشد خطوط هوایی قطر می‌گوید: «ما به عنوان تنها خط هوایی که از نظر ایمنی در برابر کووید ۱۹ موفق شدیم در ارزیابی‌های حرفه‌ای بالاترین استانداردهای ایمنی و بهداشت را از مراکز بین‌المللی دریافت کنیم، خود را موظف می‌دانیم که برای مسافرانمان سفری به غایت سهل وایمن فراهم کنیم و رفاه و سلامت آنها را در تمامی مراحل سفر در اولویت قرار دهیم.»
گذرنامه دیجیتال یاتا به سادگی این امکان را فراهم می‌کند که از آخرین ابزارهای فناورانه برای سهولت سفر امن و راحت و پیشگیری از گسترش بیماری کووید ۱۹ استفاده شود. این راه‌حل خلاقانه که به احتمال زیاد به زودی در اختیار دیگر خطوط هوایی هم قرار می‌گیرد، کمک می‌کند مسافران با تمام وجوه اطلاعات مربوط به سفر در مبدا و مقصد و وسیله سفر و تغییرات احتمالی در برنامه‌های سفر به صورت لحظه‌ای اطلاع داشته باشند. طراحان برنامه گذرنامه دیجیتال امیدوارند با جذب سرمایه‌گذاری در این فناوری اطمینان مسافران را بار دیگر نسبت به سلامت سفرهای هوایی جلب کنند و بدین ترتیب صنعت گردشگری و سفر زودتر وارد فاز رونق شود.
الکساندر دژانیاک، مدیر عامل یاتا نیز درباره گذرنامه دیجیتالی می‌گوید: «قطر ایرویز یکی از پیشتازان صنعت هوایی دنیاست که با آغوش باز از فناوری‌های نوین سفر استقبال می‌کند اما ما مطمئن هستیم اگر یکی شرکت چراغ به دست مسیر پیش‌رو را روشن‌تر کند، دیگر بازیگران نیز ترغیب خواهند شد این راه را ادامه دهند.»
گذرنامه دیجیتال یاتا دسترسی مسافران به تاییدیه واکسیناسیون کرونا را نیز فراهم می‌کند. امری که در راستای اجرای سفر بدون قرنطینه نقشی کلیدی دارد. همچنین طرح آزمایشی این اپلیکیشن با برقراری امکان ارتباط ساده و سریع بین اطلاعات شخصی مسافران و داده‌های مربوط به مجوز ورود یا سوار شدن آنها به هواپیما، اطمینان مسافران و دولت‌ها را به امنیت خطوط هوایی دوباره جلب خواهد کرد. همچنین اثبات می‌کند که استانداردهای جهانی ایکائو برای گذرنامه کارآمد هستند و دولت‌ها را مجاب می‌کند برای همبستگی بیشتر و اتصال مجدد مقاصد سفر و گردشگری این استانداردهای تایید سلامتی را به کار ببندند.
قطر ایرویز در حال حاضر بیش از ۸۰۰ پرواز هفتگی به بیش از ۱۲۰ مقصد در سراسر دنیا دارد. این ایرلاین قصد دارد تا پایان مارس ۱۰ مقصد دیگر را نیز به فهرست پروازهای خود اضافه کند. این هواپیمایی گفته با گذرنامه دیجیتال مسافران می‌توانند بدون هیچ گونه نگرانی بابت هر خطر احتمالی از این خط هوایی بلیت تهیه کنند و اگر هم بنا به دلایلی قصد تعویض یا لغو کردن سفر خود را داشته باشند، هیچ هزینه‌ای برای آنها در بر نخواهد داشت. آنطور که مسئولان قطرایرویز گفته‌اند، مسافران می‌توانند با خیال راحت پروازهای خود را رزرو کنند و این هواپیمایی برای تمام بلیت‌های صادر شده قبل از ۳۰ آوریل امسال، تا پایان دسامبر تغییرات نامحدود تاریخ پرواز و بازپرداخت کامل بهای بلیت‌ها را ارائه می دهد. سیاست رزرو انعطاف‌پذیر و بسته تخفیفی از دیگر امتیازهای گذرنامه دیجیتال است
جهانگردی موسیقی یکی از روندهای داغ و محبوب صنعت گردشگری است. با رشد شتابان جهانی شدن، صنعت سفر و جهانگردی نیز دستخوش تغییرات فراوانی شده است. ظهور خطوط هوایی ارزان قیمت و تنوع نرخ‌های بلیت‌ها، سفر را از یک امتیاز منحصر به فرد و مختص قشار و گروه‌های خاص، به امکانی در دسترس همگان تبدیل کرده و سفر کردن بخشی جدایی‌ناپذیر از کار و زندگی مردم شده است. تا آنجا که برخی‌‌ها مانند وبلاگ‌نویسان یا اینستاگرامرها، حیات شغل‌شان به مسافرت بستگی دارد. در طول چند دهه گذشته، انواع مختلفی از گردشگری مانند گردشگری غذایی، گردشگری گردشگری ورزشی و… مطرح شده‌اند اما آنچه که بیش از بقیه توجه‌ها را به خود جلب کرده گردشگری موسیقی است.
در توریسم موسیقی، موسیقی به مثابه جاذبه‌ای فرهنگی در نظر گرفته می‌شود و گردشگران با همین نیت سفر میکنند
ریشه گردشگری موسیقی
برای اینکه بتوان پدیده گردشگری موسیقی را در دنیای امروز بهتر درک کرد، باید جشنواره‌های موسیقی و منشا آنها را تعریف کرد. جشنوارهها و تأثیر آنها بر فرهنگ و فضای پیرامونی، پدیده جدیدی نیست بلکه مربوط به توسعه فرهنگ بشری از آغاز تا به امروز است. برخی از اولین سوابق جشنوارهها مربوط به یونان باستان (Dionysia) یا روم (Saturnalia) یا کارناوال‌های قرون وسطایی است که درون‌مایه‌های مذهبی داشتند. جشنوارهها به عنوان رویدادهای فرهنگی و لحظاتی منحصر‌به‌فرد در زمان تعریف می‌شدند که برای برآوردن نیازهای خاص و عموما مرتبط با مذهب برگزار می‌شدند و شامل اجتماع یا فعالیت‌هایی بود که در یک مکان و زمان معین در قالب برنامه‌های موسیقی مناسبتی یا رقابت یا ماجراجویی برگزار می‌شدند.
امروزه هم مردم همان کارها را انجام می‌دهند. با این تفاوت که ارتباط با موسیقی جدی‌تر و خاص‌تر شده است. برای مثال همه ساله تعداد زیادی از توریست‌ها برای بازدید از گذرگاه معروف Abbey Road و گرفتن عکس یادگاری با پیاده‌رویی که گروه موسیقی بیتلز در سال ۱۹۶۹ آلبوم خود را با عکسی از آن منتشر کردند، به لندن سفر میکنند یا اینکه به شهر بایروت زادگاه ریچارد واگنر، موسیقی‌‌دان شهیر آلمانی یا به سالزبورگ برای دیدن میراث موتزارت یا به سیدنی و حضور در خانه اپرای این شهر می‌روند. چنین تغییری را می‌توان به اهمیت‌یابی تدریجی پدیده‌های فرهنگی نسبت داد که در نتیجه آن فرهنگ به مولفه‌ای باارزش و اصلی تبدیل شده است.
گذرگاه ابی‌رود در لندن یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری این شهر است که دلیل اهمیت آن نیز به موسیقی مربوط است
ظهور گردشگری فرهنگی و جایگاه موسیقی در آن
درگذشته مطالعات گردشگری اغلب بر محیط‌های طبیعی تمرکز داشتند و در آنها کمتر به نقش فرهنگ در ایجاد بسترهای مناسب گردشگری توجهی نشان می‌دادند. در مطالعات انتقادی دهه‌های اخیر درباره پدیده گردشگری سعی بر این شده میان محیط طبیعی که گردشگری در آن اتفاق می‌افتد و جنبه‌های فرهنگی این پدیده تعادل برقرار شود. به همین دلیل به مرور علاقه به تجربه و یادگیری فرهنگ‌های دیگر در میان گردشگران رشد یافت و گردشگری فرهنگی به امری رایج اما ضروری بدل شد. گردشگری فرهنگی در این معنا تجربه حضور گردشگران در جامعه محلی، ارتباط با جامعه میزبان و فرهنگ آنها، تجربه شخصی از فرهنگ و میراث فرهنگی و شخصیت‌های محلی جوامع میزبان را شامل می‌شود و در آن اصولی مانند صحت و کیفیت محصولات و خدمات، ایجاد محیط مناسب برای یادگیری فرهنگی از طریق تعامل و مشارکت، حفظ و حمایت از منابع مادی و معنوی باید رعایت شود.
در قالب این نوع گردشگری، توریست‌ها با هدف آشنایی با سنت‌ها و آداب و رسوم جامعه بومی، وارد دایره ارتباطی با آنها می‌شوند و تلاش میکنند زندگی‌شان را تجربه کنند. برای مثال توریست‌ها در گردشگری فرهنگی سعی میکنند به گونه‌ای خود را همچون یک فرد بومی بپندارند و بدین ترتیب نوعی همزیستی فرهنگی میان خود و جامعه میزبان ایجاد کنند. این همزیستی فرهنگی در سطح بعد به تبادلات فرهنگی و بازآفرینی ارزش‌ها و آیین‌های سنتی منجر می‌شود که هر دو فرهنگ را متاثر می‌کند. گردشگری فرهنگی در عین حال زیرمجموعه‌های خود را به مرور توسعه داده و دستاوردهای زیادی داشته که یکی از مهمترین آنها، گردشگری موسیقی است.
اغلب آژانس‌ها و تورهای مسافرتی در بخش مشاوره سفر، بسته‌های توریسم موسیقی را به علاقمندان عرضه میکنند
گردشگری موسیقی چیست؟
گردشگری موسیقی جزئی از گردشگری فرهنگی است و بخش زیادی از گردشگران بین‌المللی در این دسته قرار می‌گیرند. در این نوع گردشگری، موسیقی به مثابه جاذبه‌ای فرهنگی و توریست‌پذیر در نظر گرفته می‌شود و گردشگران با همین نیت به مقاصد مختلف سفر میکنند. گردشگری موسیقی ممکن است در قالب برنامه بزرگ مانند جشنوارهها و کنسرت‌ها تجربه شود یا به صورت دیدار با هنرمندان باشد. در برخی کشورها که دارای پشتوانه‌های فرهنگی عظیم هستند، این نوع از گردشگری چنان پر رونق است که اقتصاد گردشگری را بر پایه آن بنا کرده‌اند. از طرفی دیگر امروزه بر کسی پوشیده نیست که گردشگران به دنبال تجربه‌های جدید در جشنوارهها، نمایش‌ها و کنسرت‌های موسیقی هستند و به همین دلیل سفرهای موسیقی نسبت به گذشته محبوبیت بیشتری یافته‌اند. اغلب آژانس‌ها و تورهای مسافرتی در بخش مشاوره سفر، بسته‌های توریسم موسیقی را به علاقمندان عرضه میکنند.
در تعریفی ساده، گردشگری موسیقی افرادی را دربرمی‌گیرد که به منظور شرکت در یک نمایش یا کنسرت موسیقی یا حتی یک جشنواره بزرگتر به منطقه‌ای دیگر سفر میکنند. هنگامی که مردم برای رفتن به یک جشنواره یا کنسرت یا نمایش بلیت خریداری میکنند، به ویژه رویدادهایی که برای حضور در آنها باید سفر کرد، گردشگران پول بیشتری در مقاصد خرج میکنند که به رونق اقتصاد محلی کمک میکنند. برای مثال ممکن است گردشگران با خودروی شخصی خود سفر کنند و لازم باشد برای خودروی خود سوخت تهیه کنند، در هتل‌ها یا دیگر اقامتگاه‌ها، اتاق و سوئیت رزرو کنند و در رستوران‌های محلی غذا میل کنند. به همین سه دلیل و موارد دیگر، اکنون بسیاری از مناطق ارزش گردشگری موسیقی را دریافته‌اند و در بسیاری از مناطق جهان به یک صنعت پردرآمد تبدیل شده است.
برگزاری جشنواره‌های موسیقی پل ارتباطی توریست‌ها و جوامع محلی است و مزایای فرهنگی و اجتماعی فراوانی برای هر دو طرف دارد
چرا مردم برای موسیقی سفر میکنند؟
جهانگردی موسیقی انگیزه‌ای برای سفر کردن و حضور در مقصد برای تجربه رویدادی فرهنگی است. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۳ انجام شد، ویژگی‌های تعاملی جشنواره‌های موسیقی و وجه سرگرم‌کننده آنها دلایل اصلی جذابیت جشنواره‌های موسیقی برای توریست‌ها اعلام شد. به این معنا که اغلب توریست‌ها اجرای زنده موسیقی را از گوش دادن به یک اثر ضبط شده در خانه برتر دانسته‌اند و حضور در رویدادهای مرتبط با موسیقی را تجربهای لذت‌بخش قلمداد کرده‌اند.
آژانس مسافرتی آنلاین eDreams اخیرا مطالعه‌ای درباره اهمیت گردشگری موسیقی و تاثیر آن در انتخاب مقاصد گردشگری انجام داده است. طبق این نظرسنجی، ۲۳ درصد آمریکایی‌ها تمایل دارند به مقاصدی که در آنها برنامه‌های موسیقی اجرا می‌شود، سفر کنند. یعنی از هر چهار آمریکایی یک نفر آماده بازدید از یک کشور دیگر برای تماشای اجرای هنرمندان مورد علاقه خود است. این رقم در میان توریست‌های انگلیسی ۸ درصد و در کشورهای اروپایی ۱۴ درصد اعلام شده است.
کروگر و سایمان در سال ۲۰۱۵ تحقیقی درباره انگیزه‌های حضور مردم در رویدادهای زنده موسیقی انجام دادند. آنها در تحقیق خود پنج انگیزه موثر در میزان علاقه مردم به حضور در برنامه‌های موسیقی را شناسایی کردند. این پنج عامل عبارتند از: فرار (تجربه‌های جدید، فرصت حضور در کنار افرادی که از مصاحبت با دیگران لذت می‌برند، دلایل نوستالژیک، استراحت و فرار از تنش روزانه)، علاقه و وابستگی به هنرمندان (آرزوی دیدن و شنیدن اجرای زنده هنرمندان)، تازگی رویداد (تمایل به دیدن دوباره هنرمند، حضور در یک قسمت از اجراها)، معاشرت (اجتماعی بودن رویداد، گذراندن وقت با دوستان یا خانواده) ، سرگرمی (لذت بردن از کنسرت‌ها).
در پاره‌ای از ارزیابی‌های دیگر به تمایل عمومی به برقراری روابط اجتماعی در گردشگری موسیقی تاکید می‌شود. براساس ارزیابی‌های سایت TravelWeekly سفرهای موسیقی بهترین ابزار برای گردهم آوردن مردم است که اگر به درستی درک شود، راهی برای جلب مردم محلی و بازدیدکنندگان به سمت تجربیات جدید در حوزه موسیقی است. طبیعی است مردم تمایل دارند عضوی از یک گروه یا اجتماعی بزرگتر باشند و بنابراین با حضور در جشنواره‌های موسیقی، نیاز خود به دور هم جمع شدن و احساس تعلق جمعی را عملی میکنند. مسافران معمولاً اقامت خود را در مکانی که یک جشنواره موسیقی در آن برگزار می‌شود یا برای کاوش در شهر یا منطقه تمدید میکنند. از آنجا که برخوردها در جشنواره‌های موسیقی دوستانه‌تر و میزان استقبال بیشتر است، بنابراین سفر کردن با انگیزه شنیدن موسیقی زنده، به عنوان تجربه فرهنگ محلی شناخته می‌شود.
ویژگی‌های تعاملی جشنواره‌های موسیقی و وجه سرگرم‌کننده آنها دلایل اصلی جذابیت این رویدادها است
منابع دیگر ذکر کرده‌اند که سفر کردن به مقاصدی که جشنواره‌های موسیقی در آنها برگزار می‌شود، بر ارتقای سطح آگاهی جمعی نیز اث می‌گذارد. به این دلیل که گردشگری موسیقی منجر به گسترش تجربه فرهنگی توریست‌ها می‌شود و به اصطلاح کمک می‌کند که مردم بیشتر جهان و مردمان آن را بشناسند. در حالت کلی اگر جشنوارهها و رویدادها برگزار نشوند، بسیری از مکان‌ها حتی هرگز به فهرست سفر کسی راه پیدا نمی‌کنند. از این نظر گردشگری موسیقی و سفر با هدف حضور در رویدادهای گردشگری به معنای سفر به مکان‌های جدید و کمک به شناخته شدن آنها است.
انواع گردشگری موسیقی
گردشگری موسیقی تقریباً همه انواع موسیقی را دربرمی‌گیرد. اگرچه راک و پاپ محبوب‌ترین موسیقی در گستره جهانی است و همه ساله هزاران کنسرت و تور موسیقی در اقصی‌نقاط جهان برگزار می‌شود، گروه‌های موسیقی محلی و مستقل نیز روز به روز بیشتر می‌شوند و به خصوص در مکان‌های کوچکتر در شهرها برنامه اجرا میکنند. همین تنوع در سبک موسیقی و اجرای برنامه به صاحبان مشاغل کوچک نیز فرصت کسب درآمد از صنعت جهانگردی موسیقی را می‌دهد. به عنوان مثال رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌های کوچک مکان‌های بسیار خوبی را برای گروه‌های موسیقی ایجاد میکنند. به طور کلی تا زمانی که موسیقی با ترجیحات و سلایق شنوندگان مطابقت داشته باشد، به افزایش سهم خود از صنعت گردشگری ادامه خواهد داد.
تورهای موسیقی از رایج‌ترین منابع گردشگری موسیقی هستند. اگر یک یا چند گروه موسیقی به یک منطقه یا شهر وارد شوند، گروه‌هایی از توریست‌ها آنها را در طی اجرای برنامه همراهی میکنند و به آنها محلق می‌شوند. همه این رفتارها مزایایی برای اقتصاد محلی دارد و منبعی برای کسب درآمد است. اگر افراد به‌خصوص در زمان حضور خود در یک منطقه به عنوان توریست موسیقی لذت ببرند، ممکن است حتی اگر کنسرتی هم برگزار نشود، مجددا برای ملاقات بازگردند.
کنسرت، جشنواره و تور، سه شکل مرسوم برنامه‌های توریسم موسیقی است
جشنواره‌های موسیقی نیز یکی دیگر از جنبه‌های مثبت اما عظیم گردشگری موسیقی است. جشنواره‌های موسیقی برای اقتصاد محلی بهتر است، اغلب به این دلیل که چند روز یا حداقل یک آخر هفته طول می‌کشد. علاوه بر این، در جشنواره‌های موسیقی به طور معمول بیش از یک گروه موسیقی برنامه اجرا میکنند و احتمال حضور توریست‌ها را افزایش می‌دهد. در بعضی از شهرها یا مناطق به نحوی برای یک جشنواره موسیقی برنامهریزی میکنند که همزمان با آن مراسم‌های دیگری مانند جشنواره‌های غذا یا رویدادهای خیریه هم برگزار شود که می‌توانند درآمد بیشتری به همراه داشته باشند. به همین ترتیب، برخی از شهرها از نظر فرهنگی با سبک خاصی از موسیقی شناخته می‌شوند. بنابراین علاقه‌مندان و طرفداران تقریباً ثابتی را به عنوان گردشگری موسیقی جذب میکنند.
مزیت‌های گردشگری موسیقی
تجربه فرهنگی و سودآوری رویدادهای موسیقی دو مزیت اصلی گردشگری موسیقی است. شرکت‌ها و آژانس‌هایی که خدمات گردشگری موسیقی ارائه میکنند، از نظر تجاری حساب ویژه‌ای بر رویدادهای موسیقی باز میکنند و سعی دارند از این روند رو به گسترش در صنعت گردشگری بهره می‌گیرند. در هر حال مردم تمایل دارند برای مشارکت و حضور در یک رویداد سفر کنند و تعطیلات خود را با تجربه‌های جدید پشت سر بگذارند. از این نظر گردشگری موسیقی برای کسب و کارهای گردشگری نیز فرصتی است که از طریق آن فرصت سفر و کسب تجربه‌های نو به توریست‌ها را می‌دهد. شرکت‌ها، آژانس‌ها و سازمان‌دهندگان برنامه‌های مسافرتی نیز از این روند گردشگری محبوب بهترین استفاده را میکنند و گردشگران را به جشنواره‌های مختلف موسیقی در سراسر جهان می‌رسانند. حتی برگزارکنندگان برخی از جشنواره‌های موسیقی خدمات ویژه‌ای مثل پروازهای اختصاصی و وی‌آی‌پی را برای توریست‌های موسیقی تدارک می‌بینند. برای مثال در جشنواره موسیقی Tomorrowland که از سال ۲۰۰۵ در بلژیک برگزار می‌شود، خدمات و سرویس‌های ویژه‌ای به گردشگران عرضه می‌شود که نه تنها شامل حمل و نقل به جشنواره با هواپیماهای ویژه است بلکه در بسته‌هایی که آژانس‌ها ارائه میکنند، سفر به اروپا قبل یا بعد از جشنواره گنجانده شده است.
گردشگری موسیقی برای کسب و کارهای گردشگری نیز فرصتی است که از طریق آن ارزش افزوده برای خود بیافرینند
چنین اشتیاقی به حضور در جشنوارهها و رویدادهای موسیقیایی علاوه بر ابعاد اقتصادی رابطه گردشگری و موسیقی، به میل عمومی در کسب تجربه‌های جدید هم اشاره دارد. به عبارتی دیگر نیاز به تجربه است که تقاضا برای جشنواره ایجاد می‌کند. رویدادهای مبتنی بر تجربه مردم را قادر می‌سازند تا از روال روزمره و نقش‌های اجتماعی معمول خود دور شوند و به دنیای سرگرمی لذت‌طلبانه وارد شوند. کما اینکه ناظران اذعان دارند که سفر کردن به بهانه شرکت در یک رویداد مربوط به موسیقی و لذت بردن از موسیقی زنده بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی مدرن شده است. در این رویکرد توجه به ابعاد فرهنگی و اجتماعی تجربه گردشگری موسیقی است. از دکور گرفته تا هنرمندان و مجری‌‌ها و جشنوارهها غذاهای محلی، صحنه‌هایی برای بسیاری از مردمی که در آنها حضور می‌یابند، چشم‌نواز و خیره‌کننده هستند.
اقتصاد توریسم موسیقی
در سراسر جهان، جشنواره‌های موسیقی ارزش افزوده زیادی ایجاد میکنند. گرچه تاثیر موسیقی در گردشگری، در کشورهای مختلف به یک اندازه و یکسان نیست، آمارهایی که سازمان جهانی گردشگری منتشر کرده، حکایت از آن دارد که جشنواره‌های موسیقی صنعت ۳/۲ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۶ بود که این رقم تا پیش از سال ۲۰۲۰ با افزایشی دوبرابری به ۶ میلیارد دلار رسید. دولت‌های مختلف نیز این نوع از گردشگری توجه زیادی نشان می‌دهند. برپایه گزارش‌های رسمی وزارت گردشگری انگلیس، این کشور در سال ۲۰۱۶ گردشگری موسیقی در قالب برگزاری کنسرت و جشنواره‌های موسیقی درآمدی گردش مالی ۴ میلیارد پوندی داشته که نسبت به سال قبل از آن ۱۱ درصد رشد داشته است. در این سال ۴۷ هزار شغل جدید به واسطه گردشگری موسیقی در اقتصاد این کشور به وجود آمد. در پرتغال و اسپانیا نیز مطابق با آمارها از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹، تعداد گردشگران موسیقی که در کنسرت‌ها و جشنواره‌های دوره‌ای موسیقی شرکت کرده‌اند، ۵۰۰ درصد افزایش یافته است. یا اینکه گفته می‌شود در آمریکا ۳۲ میلیون بازدیدکننده در جشنواره‌های موسیقی این کشور شرکت میکنند. یعنی تقریباً از هر ۱۰ شهروند آمریکایی ۱ نفر توریست موسیقی است. آمارهای دیگر نیز نشان می‌دهد یک گردشگر موسیقی به طور متوسط ۳۰۰ دلار برای سفر خود تا رسیدن به مقصد هزینه می‌کند.
ارزش بازار صنعت موسیقی جهانی در سال ۲۰۱۷، با ۸/۱ درصد رشد به رقم حیرت‌انگیز ۱۷/۳ میلیارد دلار رسیده که بخش زیادی از آن به دلیل افزایش دوبرابری جشنواره‌های موسیقی است. جشنواره‌های موسیقی ابزاری برای افزایش مشارکت‌های دولتی و خصوصی نیز هستند. بری مثال شرکت‌های بزرگ موسیقی در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۳۴ میلیارد دلار برای برگزاری رویدادهای موسیقی اعم از برگزاری جشنواره یا کنسرت هزینه کرده‌اند.
آمارها نشان می‌دهد یک گردشگر موسیقی به طور متوسط ۳۰۰ دلار برای سفر خود تا رسیدن به مقصد هزینه می‌کند
مثال بارز درباره اثر اقتصادی گردشگری، شهر نئواورلئان در آمریکا است که سالانه در آن ۱۳۰ جشنواره موسیقی برگزار می‌شود. یعنی هر سه روز یک جشنواره. براساس آمارها تعداد بازدیدکنندگان این شهر همه ساله به ۱۸ میلیون نفر می‌رسد که به اقتصاد این شهر بعد از توفان کاترینا در سال ۲۰۰۵ کمک زیادی کرده است.
در شهر نیویورک نیز وضع به همین منوال است. تخمین زده می‌شود بیش از نیمی از بازدیدکنندگان شهر نیویورک جذب نمایش‌های برادوی می‌شوند. مطالعه‌ای که درباره تأثیر اقتصادی نمایش‌های موزیکال برادوی انجام شده نشان می‌دهد از مجموع مخاطبان ۱۳/۲ میلیون نفری برادوی در سال ۲۰۱۹، ۵۷/۲ درصد با هدف تماشای نمایش‌های موزیکال این مجموعه بلیت خریداری کرده‌اند. همچنین ۸۱ درصد از مردم حومه شهر نیویورک و ۷۳/۴ درصد بازدیدکنندگان داخلی و ۶۳/۳ درصد از بازدیدکنندگان بین المللی، موسیقی را انگیزه اصلی بازدید از شهر نیویورک اعلام کرده‌اند.
در عصر تحول دیجیتال، کسب و کارها با ذهنیتی باز و به صورتی هوشمندانه تلاش میکنند تجربهای بهتر را برای مشتریان خود رقم بزنند یا به آن نزدیک شوند. در گردشگری اما اهمیت وفاداری به تجربهها بیشتر است. می‌توان گفت کسب‌وکارهایی که با الهام از تجربه‌های گردشگران و جوامع میزیان، استراتژی‌های بازاریابی دیجیتال انسان محور را دنبال میکنند و به فکر پیاده‌سازی راه‌حل‌های دیجیتال هستند، شانس موفقیت بیشتری در دوران پساکرونا خواهند داشت.
روشن است که همه‌گیری جهانی ویروس کرونا به طرق مختلف بر مسافرت و گردشگری تأثیر منفی گذاشته است. مردم کمتر به سفر می‌روند و همین هم باعث شده کسب و کارهای گردشگری از رونق بیفتند. در یک ماه اخیر و با واکسیناسیون تدریجی مردم در کشورهای مختلف، فعالان صنعت گردشگری نیز امیدوارانه‌تر به آینده این صنعت چشم بسته‌اند. به همین ترتیب تقاضا برای ابزارها و روش‌هایی که به بازگرداندن اعتماد به گردشگران و ترغیب آنها به مسافرت کمک می‌کند و احساس اطمینان و آرامش خاطر را در آنها برمی‌انگیزد، نیز دوچندان شده است. بازاریابی دیجیتال نیز در صنعت گردشگری دیگر مثل سابق نیست. حالا بازاریابان و روش‌های بازاریابی باید با تغییرات رخ داده، هماهنگ شوند و انتظارات جدید را با توجه بیشتر به تجربه‌های مردم در ایام قرنطینه و بهره‌گیری از روش‌های نوآورانه و بدون تماس و برخورد از نزدیک پاسخ دهند.
Appnovation، یک آژانس جهانی است که در زمینه تجربه و طراحی دیجیتال، فن‌آوری و استراتژی‌های بازاریابی فعال است. این شرکت کانادایی اخیرا نظرسنجی‌ای برای سنجش و ارزیابی میزان آمادگی مشتریان و مصرف‌کنندگان برای بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در صنعت گردشگری انجام داده است. براساس نتایج این نظرسنجی حدود نیمی از مصرف‌کنندگان بین ۲۵ تا ۵۴ تجربیات دیجیتال را در سفر و گردشگری مهم دانسته‌اند و به همین نحو هم بر بهداشت و ایمنی در سفر تاکید کرده‌اند.
آنتون موریسون، معاون تجربه کاربری و طراحی در Appnovation درباره چگونگی استفاده آژانس‌های مسافرتی و اقامتگاه‌ها از این داده‌ها برای ارائه راه‌حل‌های تجارت دیجیتال به گردشگران، می‌گوید: «تحقیقات ما نشان می‌دهد که انتخاب‌های مصرف‌کنندگان و مشتریان و همینطور گردشگران به سرعت در حال تغییر است. بنابراین ما در تلاش هستیم تا به برخی از مشتریان خود کمک کنیم تا از طریق روش‌های تفکر طراحی تجربه کاربر مشکلات‌شان را بررسی کنند. یعنی به جای اینکه درباره تحولات دیجیتالی بزرگ فکر کنیم ما مسائل و مشکلات را از دریچه و لنزهای انسان محور نگاه می‌کنیم و به دنبال راه‌هایی برای بهبود تدریجی تجارب سفر هستیم.»
این پنج استراتژی دیجیتال انسان محور می‌تواند به بازاریابان سفر و گردشگری کمک کند تا به صنعت گردشگری و احیای آن در سالی که همه به آن دل بسته‌اند، کمک کند:
استراتژی اول بازاریابی دیجیتال انسان محور: سلامت و ایمنی را در اولویت قرار دهید
تحقیقات و بررسی‌ها نشان می‌دهد مردم تنها زمانی میل به سفر و گردشگری خواهند داشت که احساس امنیت کنند. در حالی که دستورالعمل‌های فاصله اجتماعی و پیام‌های هشدار به عنوان اقدامات مهمی شناخته می‌شوند که همه آژانس‌ها، ایرلاین‌ها و شرکت‌های گردشگری باید آنها را رعایت کنند، گروه‌هایی هم هستند که انتظار دارند از خدمات فناوری‌محور برای بهبود سطح مراقبت‌های بهداشتی و اقدامات پیشگیرانه در جهت حفظ سلامت خود در طول سفر استفاده کنند.
موریسون می‌گوید: «از دیدگاه طراحی تجربه کاربر باید از خود بپرسیم چگونه به مردم کمک کنیم که درباره مسافرت کردن احساس امنیت کنند؟ آنها درباره مکان‌هایی که سفر میکنند چه نکاتی را باید بدانند؟ چگونه می‌توانیم به نیاز آنها برای کسب اطلاعات مفید و موثر کمک کنیم تا بتوانند با خیال راحت سفر کنند؟»
معاون تجربه کاربری و طراحی در Appnovation در ادامه اضافه می‌کند: «برخی از افراد اکنون آماده سفر هستند، اما برخی دیگر تا زمانی که واکسیناسیون به صورت گسترده آغاز نشود، به سفر نمی‌روند. بنابراین در هرگونه اقدامی برای تغییر در وضعیت فعلی، نیازسنجی مخاطبان ضروری است. یعنی نه‌تنها باید از نادیده‌انگاری پرهیز کرد بلکه باید به این فکر کرد که برای برنامهریزی سفرهای خود- ولو در آیندهای در و دراز- به چه چیزهایی نیاز دارند. آنها همان کاربران و مخاطبان همیشگی هستند که حالا به معجزه فناوری بیشتر باور دارند اما از دیدگاه تجربه سفر دیجیتال نیازهای بسیار متفاوتی دارند که نمی‌توان نسبت به آنها بی‌اعتنا بود.»
نظرسنجی Appnovation نشان داد که کمی بیشتر از نیمی از کاربران و مصرف‌کنندگان که درواقع همان گردشگران هستند، با فناوری‌های تشخیصی بدون لمس و وجود حسگرها احساس راحتی میکنند. به باور موریسون چنین روش‌هایی در مقایسه با راه‌حل‌های سنتی‌تر افق‌هایی را پیش روی شرکت‌ها و آژانس‌ها باز می‌کند که بهتر از گذشته نیازهای صنعت سفر را برآورده می‌کند.
برای مثال در صنعت سلامت و مراقبت‌های بهداشتی، سال گذشته رشد خدمات سلامت از راه دور رشد چشم‌گیری داشته است. حال می‌توان از همین بستر ارتباطی در صنعت گردشگری نیز استفاده کرد و برنامه‌هایی برای ارتباط با افراد محلی تنظیم کرد. موریسون در این باره چنین می‌گوید: «شما می‌توانید با کمک فناوری یک سفر دیجیتال زنده را با اشخاصی در آن سوی مرزهای آبی یا خاکی‌تان تجربه کنید و با دیدگاه‌ها و نظرات آنها آشنا شوید. این همان مزیت ایمنی را دارد که بازدیدهای از راه دور در نظام‌های سلامت و درمان دارند.»
استراتژی دوم بازاریابی دیجیتال انسان محور: محلی و چابک فکر کنید
به طور ساده شرکت‌ها و مجموعه‌های بازاریابی در هر سه سطح محلی، ایالتی و ملی (DMO) به جای غرق شدن در بازار سفر و گردشگری و رد و بدل کردن انبوهی از پیام‌های رقابتی، بر منافع جمعی‌شان تکیه کنند و راهی برای تکمیل پیام‌های یکدیگر و هماهنگی تاکتیک‌های بازاریابی بیابند. در بازاریابی دیجیتال انسان محور، شرکت‌ها باید مخاطبان خود را گسترش دهند تا با افراد بیشتری در جوامع محلی ارتباط برقرار کنند. به همین ترتیب برای بازاریابی دیجیتال لازم است سازوکار اشتراک‌گذاری تجربهها و تجربه‌‌گرایی یا آشنایی با جاذبه‌های مقصد به شیوه‌های نو در میان گردشگران سنتی‌تر تبلیغ شود. چنین اقداماتی به احیای صنعت گردشگری نیز کمک می‌کند.
موریسون در توضیح تفکر محلی و چابک در بازاریابی دیجیتال صنعت گردشگری چنین می‌گوید: «یافتن راه‌های به اشتراک‌گذاری داده‌ها و تجزیه و تحلیل آنها، نوعی تفاهم بر سر زیرساخت‌‌سازی برای بازاریابی در صنعت گردشگری است. چنین چیزی فراتر از بازاریابی، اقدامی اساسی برای برقراری دیالوگ در شبکه‌های اجتماعی و ایجاد کمپین‌هایی است که مردم محلی و گردشگران را ترغیب می‌کند تجربیات خود را به اشتراک بگذارند. با فعال کردن افراد محلی می‌توان بخشی از مکالمه و صدای مقصد را شنید و برای آن استراتژی مناسب طراحی کرد. طراحی برای این تغییرات چند منظوره و کارساز نیاز به طرز تفکری ویژه دارد.»
وقتی از نوآوری در بازاریابی دیجیتال انسان محور صحبت می‌کنیم، منظورمان تمرکز بر روش آزمون و یادگیری سریع و چابک است که با تجربه‌های تازه کاربران پیوند دارد. در حقیقت از نیازها و رفتارهای جدید کاربران استفاده می‌شود تا شناختی عمیق‌تر به دست آید و در درجه بعد نیز به آن نیازها پاسخ داده شود. این همان اهدافی است که بازاریاب‌ها چه در شکل سنتی و چه در شکل جدید دنبال میکنند. موریسون می‌گوید: «در این نوع بازاریابی دیگر خبری از ایجاد کمپین‌های بازاریابی بزرگ‌مقیاس و همه‌جانبه نیست. بلکه هدف ایجاد کمپین‌های محلی در مقیاس کوچکتر است که چابک‌تر عمل میکنند. چرا که در موقعیت کنونی افراد ذهنیت و میزان آمادگی‌شان برای سفر کردن را به ناچار هفته به هفته تغییر می‌دهند. بنابراین هدف باید این باشد که با استفاده از روش تفکر طراحی، ذهنیت چابک را در بازاریابی گردشگری ایجاد کرد.»
استراتژی سوم بازاریابی دیجیتال انسان‌محور: از داده‌ها بهتر استفاده کنید
به گفته معاون تجربه کاربری و طراحی در Appnovation، شرکت‌ها، و بازاریابان سفر و گردشگری باید از داده‌ها استفاده حداکثری کنند تا تصمیمات بهتری در طی فرآیند پیچیده اما مهم بازاریابی بگیرند. در واقع بسیاری از بازاریابان گردشگری و شرکت‌ها و آژانس‌های مسافرتی و هواپیمایی و حتی اماکن و اقامتگاههای پذیرایی انبوهی از داده‌ها را درباره مشتریان خود جمع کرده‌اند، اما راه درست استفاده از داده‌ها را نمی‌دانند.
او می‌گوید: «همه شرکت‌ها و سازمان‌ها بازاریابی داده‌های خام در اختیار دارند اما چگونگی تبدیل کردن آن به داده‌های معنی‌دار تعیین کننده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند. در طی همه‌گیری، ما به برخی از مشتریان خود کمک کردیم تا از داده‌های باز شرکت‌های اپل و گوگل استفاده کنند. یعنی در حالی که گزارش‌های خبری تصاویر رستوران‌های بسته یا هتل‌های خالی از جمعیت و موزه‌های خلوت را نشان می‌دادند، داده‌ها داستان دیگری را به ما بازگو می‌کردند.»
برای اطمینان از ردیابی موثر ارتباطات و تماس‌ها در صنعت گردشگری، همکاری‌های داده‌محور باید به صورت مرحله به مرحله و مطابق با هنجارهای جدید حفظ حریم خصوصی افزایش یابد. هنگامی که نوبت به استفاده هدفمند از داده‌های بزرگ می‌رسد، صنعت گردشگری می‌تواند از نوآوری‌های صنعت بهداشت و درمان در یک سال گذشته چیزهای زیادی یاد بگیرد.
به عنوان مثال Appnovation برای ردیابی کارکنان نظام درمان و مراقبت‌های بهداشتی که مراکز درمانی ویژه بیماران کرونایی کار میکنند، با وزارت بهداشت کانادا همکاری کرده است. هدف این بوده که سرعت همه‌گیری ویروس کرونا را کاهش دهند. این شرکت بدون نیاز به سیستم‌های حضور و غیاب مرسوم موفق شده با راه‌حلی فناورانه و بدون لمس و تماس، داده‌های بزرگ مرتبط با ۱۰۰ هزار کارمند در بیش از ۱۲۰۰ مرکز درمانی کشور کانادا را تجزیه و تحلیل کند.
استراتژی چهارم بازاریابی دیجیتال انسان محور: اعتماد و شفافیت ایجاد کنید
براساس نظرسنجی پیش گفته، تقریباً از هر سه کاربر، دو نفر برای برنامهریزی سفر خود از خدمات آنلاین یا دیجیتال استفاده میکنند و بیشترین انتظارات آنها نیز شامل سهولت ایجاد تغییرات در رزروها، امکان دریافت و بازپرداخت آسان و رابط کاربری جذاب پلتفرم‌ها است. این چند مولفه به اهمیت بازسازی اعتماد و شفافیت در ارائه خدمات مرتبط با سفر و گردشگری اشاره دارند. خدماتی که در یک سال گذشته الزام به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حفظ سلامت ناشی از شیوع ویروس کرونا ماهیت آنها را به کلی تغییر داده و بعید است شرکت‌ها و سازمان‌های بازاریابی بدون توجه به این تغییرات و پیاده‌سازی راه‌حل‌های بازاریابی دیجیتال موفق شوند تغییری در آن به وجود آورند.
موریسون می‌گوید: «گردشگران زمانی که چیزی را از قبل رزرو کرده باشند احساس بهتری خواهند داشت. یکی از سوالاتی که در سال ۲۰۲۱ از خودمان باید بپرسیم این است که آیا می‌توانیم به صورت شفاف با تغییرات احتمالی در برنامه‌های گردشگران همراه شویم. فرض کنید سفر یک خانواده که از آمریکا عازم اسپانیا بوده به دلیل اعمال قرنطینه سراسری به هم بریزد. در این صورت باید به این فکر کرد که چطور با کمک فناوری به کاربران اجازه داد که بلیت‌های رزرو شده‌شان را تغییر دهند.»
بازاریابی دیجیتال انسان محور همچنین درباره اعتماد‌سازی به فناوری‌های لمسی است. در این نظرسنجی، کاربران و مصرف‌کنندگان درباره فناوری‌های تشخیص حسی در فضاهای عمومی مانند هتل‌ها و فرودگاهها احساس رضایت داشتند اما درباره فناوری‌های تشخیص چهره با احتیاط برخورد می‌کردند.
موریسون می‌گوید: «یکی از یافته‌های جالب نظرسنجی تفاوت دیدگاه‌ها و سلایق مردم درباره این فناوری‌هاست. برای نمونه در کانادا، مردم با تشخیص صدا و چهره راحت نبودند اما با فناوری‌های لمسی ارتباط مناسبی برقرار می‌کردند. در همین حال در ایالات متحده مردم از فناوری‌های تشخیص صدا و تصویر رضایت داشتند اما تمایل کمتری به استفاده از حرکات یا فناوری‌های حسی و لمسی از خود نشان دادند.»
نتیجه‌ای که از این نظرسنجی می‌توان گرفت این است که کاربران و مصرف‌کنندگان یا همان گردشگران بالقوه به همان اندازه که انتظار دارند تجربه‌های حضوری بیش از گذشته به سمت دیجیتالیزه شدن حرکت کند و مشتاق قدم نهادن به آیندهای سرشار از تعاملات آنلاین هستند. یک مثال برای فهم بهتر این تغییرات، زمانی است که مشتریان به بانک مراجعه میکنند. مشتریان می‌توانند از خودپرداز استفاده کنند یا از کارمندان بانک درخواست کنند که کار آنها را انجام دهد. در این صورت یک رابط دیجیتال همراه با تعامل حضوری به مشتری ارائه شده است.
موریسون توضیح می‌دهد: «حتی اگر ما در حال حرکت به سمت تجربه بدون لمس باشیم، هنوز یک جنبه انسانی در آن اهمیت دارد. وقتی به مسافرت می‌اندیشیم، باید درباره اینکه تعاملات انسانی چیست و چگونه تعاملات دیجیتال می‌تواند آنها را تقویت کند و خیال مسافران از این بابت راحت باشد، طرح و الگویی در ذهن داشته باشیم. فرودگاهها در حال حاضر این انتقال را از طریق تلفن‌های همراه آغاز کرده‌اند. طرح‌های فناورانه زیادی در دست توسعه است تا تجربهای کامل از از خرید بدون پرداخت را با ترکیبی از دیجیتال و حضور فیزیکی انجام دهند. صنعت گردشگری نیز دیر یا زود به همین سمت می‌رود. بنابراین بهتر است در فرمول‌های بازاریابی دیجیتال این موارد را نیز بگنجانیم.»
قبل از اینکه بیماری کووید ۱۹ به بحرانی جهانی تبدیل شود، موضوع اصلی گفت‌و‌گو در صنعت گردشگری، پایداری بود. حال سوال این است که صنعت گردشگری چگونه چالش پایداری را حل می‌کند.
موریسون می‌گوید: «ما باید راهی برای سفر پایدارتر پیدا کنیم. قبل از همه‌گیری چنین طرز تفکری اجتناب‌ناپذیر بود اما ویروس کرونا آن را تسریع کرد. مردم در خانه‌های خود شروع به کاوش و بازاندیشی درباره مفاهیم سفر و گردشگری پایدار کردند. زیرا نمی‌توانستند به اروپا یا آمریکای جنوبی سفر کنند. در بازاریابی سفر دیجیتال انسان محور باید راه‌هایی برای حفظ این طرز تفکر پیدا کرد. چرا که مردم ارزش‌های اخلاقی را نیز به سفرهای پایدار اضافه کرده‌اند. به عنوان مثال می‌توان یک وب سایت یا برنامه ایجاد کرد که بهترین زمان سفر را به مردم اطلاع دهد یا برای جلوگیری از فشار گردشگری انبوه، مقاصد جایگزین را پیشنهاد دهد.»
در بازاریابی دیجیتال انسان محور، باید از دریچه‌ها و لنزهای مختلفی به موضوع طراحی تجربه کاربر اقدام کرد. اینکه آیا واقعا مردم آن را می‌پسندند؟ آیا واقعا طرح‌ها از نظر تجاری یا فناوری قابل انجام هستند یا اصلا ارزش اجرا دارند؟ و… . از یک سال پیش بعد اخلاقی هم به این ابعاد اضافه شده است. برای مثال آیا صرفا به این دلیل که توانایی انجام کاری وجود دارد، باید آن را انجام داد؟ چگونه از فناوری استفاده کرد تا صنعت گردشگری و مسافرت‌ها پایدارتر باشد و افراد در جوامع محلی امنیت بالاتری را احساس کنند و محیط زیست هم آسیب نبیند؟ هر کدام از این پرسش، پاسخ‌هایی مشخص دارند که می‌توان با توجه به آنها پلتفرمی مشترک با یک استراتژی مشخص را طراحی کرد. بازاریابی دیجیتال انسان محور چنین معنایی دارد. بستری متکی به فناوری که از طریق آن می‌توان تعاملی عمیق‌تر میان جوامع میزبان در مقاصد و گردشگران برقرار کرد و احساس اعتماد و اطمینان را در هر دو سمت تقویت کرد.
گردشگری ورزشی، دامنه وسیعی از کسب‌وکارها را در بر می‌گیرد. مشخص است که این نوع گردشگری با فعالیتهای ورزشی در ارتباط است اما مواردی بسیار بیشتر از بازی‌های ورزشی زیر مجموعه این صنعت چند میلیون دلاری جهانی، قرار می‌گیرند. در گزارشی که می‌خوانید، توریسم ورزشی را توضیح خواهیم داد، درباره انواع آن صحبت می‌کنیم همچنین به مزایای این شکل از گردشگری می‌پردازیم.
مفهوم و چیستی گردشگری ورزشی
گردشگری ورزشی، سفری است که با هدف شرکت کردن در رویداد ورزشی یا انجام فعالیت ورزشی صورت می‌گیرد. بسیاری معتقدند این نوع گردشگری از گردشگری تنها شامل سفر برای شرکت در رویدادهای ورزشی است. هرچند چنین تعریفی کامل نیست و تمام از این صنعت ارائه نمی‌دهد و باید به بازه بیشتری از فعالیت‌ها در این زمینه توجه داشت.
توریسم ورزشی فعالیتهای گسترده‌ای مثل انجام ورزش یا شرکت در دوره‌های ورزشی یا مشاهده رویدادها را دربرمی‌گیرد
توریسم ورزشی فعالیت‌هایی چون مسافرت برای انجام ورزش یا شرکت در دوره‌های ورزشی، مثل دیدن یک دوره خاص یوگا از یک مربی ویژه در محلی دیگر یا آموختن بدمینتون یا موج‌سواری در ساحل را شامل می‌شود. همچنین شرکت کردن در رویدادهای ورزشی مثل تماشای مسابقات فرمول یک یا مسابقات جهانی فوتبال نیز در این شاخه از گردشگری جای می‌گیرند. از طرف دیگر بازدید از مکان‌هایی که از منظر ورزشی جنبه‌ای نوستالژیک دارند، مانند بازدید از استادیوم المپیک آتن یا بازدید از مکان‌هایی که با زندگی و حرفه قهرمانان ورزشی ارتباط دارند مثل موزه فوتبال Maracana در ریودوژانیرو، نیز در زمره توریسم قرار می‌گیرند.
تعریف گردشگری ورزشی
با اینکه توریسم ورزشی همیشه مورد توجه نبوده است، اما در دهه گذشته، تعداد کسانی که برای شرکت در رویدادهای ورزشی به سفر می‌روند، به طرز چشم‌گیری افزایش داشته است و امروزه گردشگران مسافت‌هایی طولانی را برای شرکت تنها در یک بازی ورزشی طی میکنند. نمی‌توان انکار کرد که چنین مسافرت‌هایی از قبل نیز رواج داشته، اما به عنوان یه شاخه از صنعت گردشگری عمر چندانی ندارد.
کسانی که به عنوان طرفداران یا تماشاگران در رویدادهای ورزشی حضور پیدا میکنند، بخشی اصلی گردشگری ورزشی هستند
امروزه مطالعات دانشگاهی متعددی بر روی مفاهیم مرتبط با توریسم ورزشی صورت می‌گیرد که بیشتر بر رویدادهای بزرگ ورزشی مثل جام جهانی فوتبال، بازی‌های المپیک و… تمرکز دارند. محققان و نیز فعالان صنعت گردشگری و سرمایه‌گذاران ورزشی تعاریف زیادی برای این سبک از گردشگری ارائه کرده‌اند. براساس یکی از همین تعاریف، گردشگری ورزشی را می‌توان چنین توصیف کرد:
«مسافرت به مقصدی دور از محل زندگی برای شرکت در فعالیتهای ورزشی یا تفریح یا برگزاری مسابقه، مشاهده رقابتهای ورزشی در سطح پایه یا نخبگان و سفر برای بازدید از جاذبه‌های ورزشی مانند موزه ورزش.»
گروهی دیگر ایده‌پردازی درباره پدیده گردشگری ورزشی را با این جملات شرح داده‌اند:
«گردشگری ورزشی یک پدیده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ناشی از تعامل منحصر به فرد میان مردم، ورزشکاران و مکان‌ها است.»
یا اینکه گفته می‌شود: «گردشگری ورزشی تنها منحصر به مدیریت و بهره‌برداری از رویدادهای بزرگ ورزشی و مشاهده آنها نیست. گردشگری ورزشی شامل ارائه خدمات و تجربیات مرتبط با ورزش به توریست‌ها در مقاصدی است که رویدادهای ورزشی در آنها برگزار می‌شود.»
در مجموع و با توجه به تعاریف متعدد، گردشگری ورزشی شامل چهار شاخه اصلی است:
گردشگری رویدادهای ورزشی
گردشگری ورزشی فعال
گردشگری نوستالژیک
گردشگری غیرفعال
گردشگری ورزشی، پدیده‌ای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ناشی از تعامل منحصر به فرد میان مردم، ورزشکاران و مکان‌ها است
ارزش بازار توریسم ورزشی
رویدادهای ورزشی به عنوان بزرگترین پدیده‌های اجتماعی بشر شناخته می‌شوند. از آن طرف نیز برآوردها حاکی از آن است که گردشگری در چند دهه آینده به بزرگترین صنعت جهان تبدیل خواهد شد. بنابراین به سادگی می‌توان به اهمیت و گستردگی توریسم ورزشی به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های این صنعت پی برد. بررسی روندهای ورزشی و استقبال از رویدادهای این حوزه در سال‌های گذشته نیز به خوبی رشد این بخش از صنعت گردشگری را نمایان می‌سازد.
در سال ۲۰۱۶ ارزش گردشگری ورزشی جهان معادل ۱۴۱ میلیارد دلار برآورد شده بود و بنا بر پیش‌بینی‌ها، این رقم در انتهای سال ۲۰۲۱ به ۵۷۱ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. یعنی این نوع از گردشگری در طی چهار سال رشدی ۴۱ درصدی را تجربه کرده است. از سوی دیگر، توریسم ورزشی بخش عظیمی از صنعت گردشگری را شامل می‌شود. چنان که بنا به برخی آمارها ۲۵ درصد کل گردشگران جهان، گردشگران ورزشی هستند. به عبارت دیگر یک چهارم صنعت گردشگری به نوعی با ورزش در ارتباط هستند.
دو سازمان اصلی مرتبط با این صنعت یعنی WTO و IOC یعنی سازمان جهانی گردشگری و کمیته بین‌المللی المپیک که در سال ۲۰۰۴ متعهد به نزدیک کردن دو حوزه گردشگری و ورزش و فزایش همکاری‌های دوجانبه شده‌اند، در همین رابطه اعلام کرده‌اند: «گردشگری و ورزش از وجوه بسیار با یکدیگر مرتبط و در عمل مکمل یکدیگر هستند. هر دو از مهمترین ابزارها در راه پیشرفت و توسعه کشورها به حساب می‌آیند و سرمایه‌گذاری بر روی زیرساخت‌های مربوط به آنها مانند فرودگاهها، جاده‌ها، استادیوم‌های ورزشی و مجتمع‌های تفریحی ورزشی به همان اندازه که به ساکنان یک محل خدمت می‌رساند، در تامین رفاه گردشگران نیز موثر واقع می‌شود.»
یراساس برآوردها ارزش بازار گردشگری ورزشی در پایان سال ۲۰۲۱ به ۵۷۱ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.
آمار نشان می‌دهند که تاثیر توریسم ورزشی از منظر اقتصادی، بسیار بیشتر از صرف رویدادهای ورزشی است و این شاخه از صنعت گردشگری، امکانات رشد اجتماعی اقتصادی زیادی را در اختیار ساکنان محلی و نیز گردشگران قرار می‌دهد.
گردشگری رویدادهای ورزشی
این شکل از گردشگری، همانطور که از نام آن پیداست در حاشیه رویدادهای ورزشی پدید می‌آید. رویدادهای ورزشی با هر وسعت و اندازه‌ای گردشگران را جذب میکنند اما در توریسم ورزشی بیشتر بر رویدادهای بزرگ ورزشی تاکید می‌شود. رویدادهایی مثل المپیک یا جام جهانی فوتبال می‌توانند میلیون‌ها گردشگر را به کشور میزبان رویدادها جذب کنند. اما رویدادهای کوچکتر مثل جام ملت‌های فوتبال یا جام باشگاه‌های داخلی یک کشور یا رقابتهای فرمول یک نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
رویدادهای آماتوری ورزشی نیز از این مجموعه خارج نیستند و حتی مسابقات بین مدارس و لیگ جوانان نیز از شاخه‌های توریسم ورزشی هستند. از مهمترین رویدادهایی که بیشترین تعداد گردشگر را در این شاخه جذب میکنند می‌توان به رقابتهای تنیس ویمبلدون، جام جهانی فوتبال، قهرمانی راگبی شش ملت (انگلستان، فرانسه، ایرلند، ایتالیا، اسکاتلند، ولز)، بازی‌های المپیک و سوپر بال اشاره کرد.
گردشگری ورزشی نوستالژیک
این شکل از گردشگری به سفر برای بازدید از جاذبه‌های مرتبط با ورزش اشاره دارد. این جاذبه‌ها ممکن است مربوط به گذشته یا معاصر یا شامل بازدید از موزه‌های ورزشی، مکان زندگی قهرمانان ورزشی یا سایر مکان‌های ورزشی باشد. در این شکل از گردشگری ورزشی، هیچ فعالیت بدنی یا ذهنی خاصی انجام نمی‌شود بلکه صرفا جنبه آموزشی یا افزایش آگاهی در یک زمینه خاص را داشته باشد.
برخی از جاذبه‌های توریسم ورزشی نوستالژیک عبارتند از: پارک المپیک winsport در کانادا که در گذشته محل برگزاری بازی‌های جهانی اسکی بوده و امروزه برای استفاده عموم باز شده است. استادیوم فوتبال Maracana در ریودوژانیرو که از منظر تاریخی اهمیت بسیاری دارد و روزگاری بزرگترین استادیوم فوتبال دنیا بوده است. همینطور می‌توان به پارک المپیک بارسلونا اشاره کرد که در اواخر دهه هشتاد میلادی برای برگزاری المپیک ۱۹۹۲ ساخته شد.
آمارها نشان می‌دهند که تاثیر گردشگری ورزشی از منظر اقتصادی، بسیار بیشتر از صرف رویدادهای ورزشی است
گردشگری ورزشی فعال
این شکل از گردشگری، به مسافرتی اطلاق می‌شود که گردشگر، با هدف انجام فعالیت ورزشی خاصی به سفر رود یا انجام این گونه از فعالیت‌ها بخش مهمی از سفر او باشد. این شاخه از گردشگری ورزشی خود به سه زیرمجموعه تقسیم می‌شود: آماتوری، تفریحی، و حرفه‌ای. فعالیتهای ورزشی بسیاری در سطح جهانی، گردشگران را در این شاخه جذب میکنند. از جمله مهمترین مقاصد برای برخی ورزش‌ها عبارتند از: غواصی در جزایر گالاپوس، شنا در سواحل Great Barrier Reef، تنیس در مراکش، تیراندازی در اسپانیا، دوچرخه‌سواری در آمستردام، دوره‌های یوگا در بالی، مبارزه تای‌چی در چین، قایق‌سواری در استرالیا، اسکی در اتریش، موج‌سواری در کاستاریکا، بیسبال در بوستون، ماهی‌گیری در گامیبیا، صخره‌نوردی در تایلند، اسب‌سواری در اکوادور و گلف در فلوریدا.
گردشگری ورزشی غیرفعال
باید در نظر داشت که هرچند ورزش با فعالیت کردن عجین است اما لزوما همه کسانی که دستی در ورزش دارند فعالیت فیزیکی ندارند. در حقیقت، گردشگران غیر فعال حتی بیشتر از کسانی که مستقیما فعالیت ورزشی دارند به این صنعت متعهد هستند. گردشگران غیرفعال کسانی هستند که مستقیما در فعالیت‌ها، رویدادها یا مسابقات ورزشی دخیل نیستند و به عنوان طرفداران یا تماشاگران این برنامه‌ها حضور پیدا میکنند. این افراد ممکن است تماشاگران بازی‌های بزرگ جام جهانی فوتبال باشند که از سوی دیگر زیرمجموعه گردشگران رویدادهای ورزشی نیز به حساب می‌آیند، یا ممکن است تنها همراهی کننده یکی از اعضای خانواده‌شان باشند که در مسابقات شرکت می‌کند.
توریسم ورزشی شامل ارائه خدمات و تجربیات مرتبط با ورزش به توریست‌ها در مقاصدی است که رویدادهای ورزشی در آنها برگزار می‌شود
بیشتر گردشگران این شاخه، طرفداران تیم‌های ورزشی هستند. از مهمترین این طرفداران می‌توان به طرفداران فوتبال اشاره کرد. برای نمونه طرفداران و تماشاگران حرفه‌ای تیم فوتبال منچستریونایتد کلاب ویژه خود را دارند و بنابر گزارش BBC شمار طرفداران یا اعضای این کلاب به ۶۵۹ میلیون نفر در دنیا می‌رسد. دسته دیگر این گردشگران، به قهرمان‌های ورزشی علاقه دارند و در رقابتهای مختلف همواره عده زیادی از طرفداران را از سراسر دنیا به همراه خود به محل برگزاری مسابقه می‌کشانند.
مزایای توریسم ورزشی
این شاخه از گردشگری، همانند دیگر انواع آن، منافع بسیاری دارد. شاید در نگاه اول مزایای اقتصادی آن بیش از دیگر زمینه‌ها به چشم بیاید، باید به تاثیرات مثبتی که این شکل از توریسم در زمینه‌های اجتماعی و نیز محیطی بر جای می‌گذارد نیز توجه داشت. رویدادهای ورزشی بهانه‌ای می‌شوند تا گردشگران از جاذبه‌های شهر مقصد و مناطق اطراف آن دیدن کنند. همچنین این سبک ز توریسم به واسطه خدمات اسکان، حمل و نقل، پذیرایی و خرید، موجب رشد اقتصادی کشور مقصد می‌شود و تصویری مثبت از کشور مقصد را در ذهن گردشگران شکل می‌دهد.
زیرساخت‌های لازم برای گسترش توریسم ورزشی، غالبا مواردی هستند که به جز گردشگران، مورد استفاده مردم محلی نیز قرار می‌گیرند و موجب توسعه شهری می‌شوند. گسترش گردشگری ورزشی، همبستگی اجتماعی مردم را نیز تقویت می‌کند. پوشش رسانه‌ای که در حاشیه رویدادهای ورزشی برقرار می‌شود، به شهرت و شناخته شدن محل برگزاری رویدادها کمک می‌کند و در نهایت در افزایش تعداد کل گردشگران یک مکان نقش موثری ایفا می‌کند.
در توریسم گردشگری همچون دیگر شاخه‌های گردشگری، به ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوامع میزبان کمک می‌کند
در آمد حاصل از توریسم ورزشی می‌تواند جهت گسترش و توسعه زیرساخت‌های لازم برای این شاخه گردشگری به کار بسته شود. گردشگری ورزشی، همچون دیگر شاخه‌های گردشگری، به ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوامع میزبان کمک می‌کند و در نهایت شاخه‌هایی از گردشگری ورزشی که با طبیعت در ارتباط هستند، می‌توانند با بردن توجه‌ها به محیط زیست موجب مدیریت صحیح و حفظ و احیای مناطق شوند.
این شاخه از توریسم در کنار مزایای بسیار، اثرات منفی نیز دارد. به طور مثال، تضاد فرهنگی که به دنبال برگزاری یک رویداد ورزشی در منطقه‌ای با فرهنگ تاریخی رخ می‌دهد یا استخدام نیروی کار غیر محلی برای برگزاری این رویدادها، از جمله مسائلی است که باید در نظر گرفته شوند.
در آخر باید توجه داشت که توریسم ورزشی یکی از بزرگترین ابعاد صنعت جهانگردی است و همچون سایر زیر شاخه‌های این صنعت باید با مدیریت صحیح و شناخت مزایا و معایب، در راستای توسعه آن حرکت کرد.
در سالی که چیزی تا پایان آن نمانده، سازمان‌ها و نهادهای جهانی شیوه‌ها و دستورالعمل‌های برگزاری رویدادها، نشست‌ها و نمایشگاه‌های خود را متناسب با شرایط همه‌گیری ویروس کرونا و بحران‌های متعدد حاصل از آن تغییر دادند. هدف این بود که ارتباط با جامعه مخاطب و مشتریان، مشتریان احتمالی و نیز کارکنانشان حفظ شود. با آنکه امیدواری‌ها نسبت به رونق گردشگری در سال آینده رفته‌رفته پررنگ‌تر می‌شود، همچنان پیش‌بینی نشست‌ها و رویدادی جهانی حوزه گردشگری کاری دشوار است. مجموعه American Express Meeting & Events که خود از زیرمجموعه‌های سازمان American Express Global Business Travel است، در ماه سپتامبر از ۵۶۰ متخصص برگزاری رویداد گردشگری از ۳۷ کشور جهان درباره آینده رویدادهای مرتبط با صنعت گردشگری سال ۲۰۲۱ نظرخواهی کرده است. نتایج این بررسی حکایت از آن دارد که در آینده رویدادهای مرتبط با صنعت توریسم مجددا از سر گرفته خواهند شد. البته با یک تغییر بزرگ: رویدادهای مجازی به تقویم صنعت گردشگری نیز راه یافته‌اند.
برگزاری رویدادهای گردشگری سال ۲۰۲۱ تاحدود زیادی تحت‌الشعاع شیوع ویروس کرونا است
مسائل بهداشتی همچنان در اولویت
هرچند حلقه‌های آموزشی صنعت گردشگری دیگر به شکل گذشته برگزار نمی‌شوند، برگزارکنندگان این‌گونه برنامه‌ها تعاریف تازه‌ای از بهداشت و ایمنی ارائه داده‌اند. دغدغه حفظ سلامتی و ایمنی در برابر ویروس کرونادر این بخش از صنعت گردشگری نیز جدی است. به این معنا که کاربردهایی جدید برای فناوری‌ها تعریف کرده‌اند تا با کمک آنها برنامه‌های مجازی، ترکیبی و حضوری را با امنیت بالاتری برگزار کنند.
پلتفرم‌های برگزاری نشست‌های آنلاین در این مدت، مزایا و محدودیت‌های خود را نشان دادند و اکنون برگزارکننده‌ها به دنبال ایده‌هایی جدید هستند تا نقطه ضعف‌های نشست‌های مجازی را برطرف کنند. هرچند برای هر فناوری جدید باید هزینه‌هایی پرداخت کرد. گزارشی که از شرکت‌کنندگان در برنامه‌ها و رویددادهای آنلاین گردشگری به دست آمده، حاکی از آن است که ۳۵ درصد برنامه‌های مجازی و نیز ترکیبی، به پشتیبانی کامل برگزارکنندگان بستگی دارد. با توجه به اینکه افزایش نرخ سفر در سال ۲۰۲۱ در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود، پیش‌بینی می‌شود برگزاری نشست‌های ترکیبی مجازی و حضوری بیش از جلسات کاملا حضوری باشد.
اما برگزاری نشست‌های مجازی چه چالش‌های دیگری را پیش روی ما قرار می‌دهد؟ در پاسخ به این سوال ۴۰ درصد شرکت‌کنندگان به کم‌تجربگی افراد در برخورد با این شیوه جدید اشاره کردند، ۳۲ درصد گفته‌اند مشکلات زیرساختی فناورانه دارند و ۱۸ درصد کم‌توجهی شرکت‌کنندگان را مشکل اصلی این نشست‌ها دانسته‌اند.
جراردو تجادو، معاون و مدیر روابط عمومی American Express Meeting & Events می‌گوید: «ارزش سازمان‌های جهانی گردشگری همچنان به برگزاری نشست‌هایشان وابسته است و این حقیقت را به روشنی می‌توان از تغییر وضعیت سریع این نشست‌ها از حالت حضوری به مجازی در سال گذشته مشاهده کرد.» او اضافه می‌کند: «پیامی که در پیش‌بینی‌های سازمان ما به وضوح مشخص است، ضرورت ادامه یافتن رویدادهای گردشگری سال ۲۰۲۱ است. طرفین تمایل دارند به محض اینکه امکان برگزاری نشست‌های حضوری برقرار شود، دوباره در سایه امنیت، به این شیوه روی بیاورند و در این بین، نشست‌های ترکیبی واسطه بازگشت به شرایط سابق خواهند بود.»
کارشناسان پیش‌بینی میکنند به احتمال زیاد رویداد گردشگری نیمه دوم سال آینده وضعیتی بهتر خواهند داشت
محتوای رویدادهای گردشگری سال ۲۰۲۱
برگزارکنندگان رویدادهای گردشری در سال ۲۰۲۱، نیاز به برگزاری جلسات حضوری را با پیش‌بینی موارد مورد نیاز در بودجه سالانه، به حداقل می‌رسانند. در این بین هرچند هزینه پرواز و اقامت مسافران همچنان شناور است و به نرخ ثابتی نمی‌رسد، مسافرانی که زودتر اقامت خود را رزرو کنند از امتیازاتی برخوردار خواهند شد.
بیشتر مسائل در سال جدید همچنان حول محور ایمنی و سلامتی خواهد بود. ۶۸ درصد شرکت‌کنندگان در نشست‌ها اعلام کرده‌اند که برای آنها دو مسئله امنیت و سلامت در برگزاری جلسات حضوری در اولویت است. این در حالی است که ۵۹ درصد آنها به امکان تغییر زمان پروازها و اقامتشان در صورت نیاز اشاره کرده اند. درباره مسئله مکان برگزاری رویدادهای گردشگری در سال ۲۰۲۱، ۷۷ درصد شرکت‌کنندگان به اهمیت اقامت و نیز توجه به فاصله اجتماعی اشاره کرده‌اند و ۵۲ درصد پاسخ‌دهندگان، مسئله اصلی را چک‌کردن شرکت‌کنندگان در جلسات و رویدادها از نظر ابتلا به بیمای و اطمینان از سلامت آنها دانسته‌اند.
در تضاد با این عدم قطعیت و تغییرات زیاد برنامه مسافران، برگزارکنندگان رویدادهای گردشگری در سل ۲۰۲۱ تمهیداتی ویژه برای لغو رزروها بدون پرداخت جریمه در نظر گرفته‌اند و نسبت به گذشته منعطف‌تر شده‌اند. در سطح جهانی، انتظار می‌رود رویدادهای کوچکتر که به صورت محلی و منطقه‌ای برگزار می‌شوند، ۲۱ درصد زودتر از سایر نشست‌ها و گردهم‌آیی‌ها به حالت حضوری برگردد و در درجه بعد نیز نشست‌های کوچک بین‌المللی با ۱۸ درصد افزایش قرار دارد.
کشورها صورت جدی در حال برنامه‌ریزی‌های فراهم کردن شرایط برگزاری رویدادهای گردشگری حضوری هستند
رویکردهای منطقه‌ای به رویدادهای گردشگری سال ۲۰۲۱
پیش‌بینی‌های American Express Meeting & Events در سال ۲۰۲۱ چه جریان‌هایی را در برنامه مناطق مختلف جهان مشاهده کرده است؟ اکنون نگاهی به کشورها و مناطق مختلف می‌اندازیم تا ببینیم در سال آینده هر کدام چگونه رویدادهای گردشگری را برگزار خواهند کرد.
رویدادهای گردشگری اروپا
نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد که نیمی از رویدادهای گردشگری اروپا در سال آینده به صورت حضوری برگزار خواهند شد. رویدادهای ترکیبی نیز افزایش خواهند یافت و در مقابل تعداد نشست‌های کاملا مجازی کمتر از سال ۲۰۲۰ خواهد بود. یعنی کشورها برنامه‌ریزی‌های جدی‌تری برای فراهم کردن شرایط رویدادهای گردشگری حضوری انجام خواهد شد. ۷۷ درصد پاسخ‌دهندگان اروپایی اعلام کرده‌اند که مقررات مشخصی برای برگزاری گردهم‌آیی‌ها و حضور در آنها وضع کرده‌اند. این رقم بالاترین عدد در پاسخ به سوال نسبت به سایر مناطق بوده است. ۵ کانون اصلی برگزاری رویدادهای گردشگری منطقه اروپا عبارتند از مادرید، پاریس، بارسلونا، لندن و برلین.
براساس پیش‌بینی‌ها نیمی از نمایشگاه‌ها و رویدادهای گردشگری در اروپا حضوری خواهند بود
با وجود محدودیت‌های پیش‌بینی شده و عدم قطعیت شرایط، بیشتر پاسخ‌دهندگان، درباره برگزاری سالم و ایمن رویدادهای گردشگری در سال ۲۰۲۱ اظهار خوشبینی کرده‌اند. در مقیاس ۱ تا ۱۰، ۱۲ درصد پاسخ‌دهندگان بسیار خوشبین بوده‌اند. یعنی به ارقام ۸ تا ۱۰ رای داده‌اند. ۷۲ درصد اعداد ۴ تا ۷ را انتخاب کرده‌اند و در میانه این طیف قرار گرفته اند؛ و تنها ۱۵ درصد نسبت به برگزاری رویدادهای گردشگری در سال ۲۰۲۱ بدبین بوده و اعداد ۱ تا ۳ را انتخاب کرده‌اند.
رویدادهای گردشگری امریکای شمالی
پاسخگویان امریکایی معتقدند که تقریبا یک چهارم رویدادهای گردشگی سال ۲۰۲۱، حداقل به صورت نیمه‌مجازی خواهند بود. همچنین این رویدادها در مقیاس کوچک برگزار خواهند شد و به صورت محلی یا مجازی به گونه‌ای برنامهریزی می‌شوند که نیازمند استفاده از پرواز یا اقامت در هتل نباشند. آنها پیش‌بینی میکنند که ۴۵ درصد از رویدادهای مجازی یا ترکیبی به وسیله پلتفرم‌های وب کنفرانس و ۲۷ درصد آنها از طریق اپلیکیشن‌های تلفن همراه انجام شوند.
انتظار می‌رود در امریکا، بیشتر رویدادهای گردشگری به صورت ساده و در مقیاس کوچک برگزار شوند و در کانادا نیز گمان می‌رود این نشست‌ها در قالب ملاقات اعضای تیم‌های داخلی سازمان باشد. بیشتر پاسخگویان در این منطقه اعتقاد دارند که برگزاری رویدادهای گردشگری کنفرانسی کاهش داشته باشد اما نشست‌های اعضای اصلی و نشست‌های نظارتی به عقیده ۳۶ درصد این افراد، همچنان برگزار خواهند شد. پیش‌بینی می‌شود شهرهای اورلاندو، لاس وگاس، نیویورک سیتی، واشنگتن و دالاس پنج کانون اصلی برگزاری این نشست‌ها در امریکا باشند.
به دلیل محدودیت‌های کرونا پیش‌بینی می‌شود رویداد گردشگری کوچک، محلی و در فضای باز با استقبال بیشتری روبرو شوند
رویدادهای گردشگری امریکای جنوبی و مرکزی
پرسش‌شوندگان در منطقه امریکای مرکزی و جنوبی بیش از سایر مناطق مورد پژوهش نسبت به برگزاری سالم و ایمن نشست‌ها در سال جدید خوش بین هستند. ۷۶ درصد برگزارکنندگان رویدادهای گردشگری معتقدند در منطقه آنها فرصت‌های شغلی و نیز تخصصی شدن صنعت برگزاری رویدادهای گردشگری رشدی عالی داشته است. با وجود محدودیت‌هایی که در حجم منابع و بودجه‌های کشورها به دلیل مشکلات اقتصادی ایجاد شده، ۴۱ درصد پاسخ‌دهندگان معتقدند که شرکت آنها هزینه بیشتری را صرف برگزاری رویدادهای گردشگری سال ۲۰۲۱ خواهد کرد. این بالاترین نرخ در پاسخگویی مثبت به این سوال در بین سایر مناطق بررسی شده پژوهش است. ۵ مقصد اصلی برای برگزاری رویدادهای گردشگری این منطقه در سال ۲۰۲۱ عبارتند از: مکزیکو سیتی، بوینس‌آیرس، مریدا، سائوپائولو و بوگاتا که از منظر جغرافیایی نماینده چهار کشور در این حوزه هستند.
رویدادهای گردشگری آسیا و اقیانوسیه
رویه مثبت‌اندیشی در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ در این منطقه محسوس است و ۱۶ درصد پرسش‌شوندگان گفته‌اند رویدادهای گردشگری سال ۲۰۲۱ را به صورت حضوری برگزار خواهند کرد. این در حالی است که تقریبا نیمی از پاسخگویان یعنی ۴۷ درصد آنها درباره برگزاری تعداد محدودی از رویدادهای گردشگری کوچکتر در هفته‌های پایانی سال ۲۰۲۰ اطمینان دارند. فعالان برگزاری رویدادهای گردشگری این منطقه همچنین درباره استفاده از ابزارهای تکنولوژی در این زمینه نظر بسیار مثبتی دارند و ۶۴ درصد آنها، سال ۲۰۲۱ را با توجه به گسترش استفاده از تکنولوژی در برگزاری رویدادها و نشست‌ها، سالی پر رونق پیش‌بینی میکنند.
رویداد گردشگری در بسیاری از کشورها در سال آینده ترکیبی از حضوری و مجازی خواهد یود
پاسخگویان در چین و هنگ‌کنگ پیش‌بینی کرده‌اند رویدادهای گردشگری سال ۲۰۲۱ در همه اشکال آن، در سراسر جهان از نظر تعداد افزایش یابد. در بین برگزارکنندگان نیز، در این منطقه ۴۳ درصد انتظار دارند تعداد نشست‌های کوچکتر میان تولیدکننده و مصرف‌کننده یا مشاوران و مشتری‌ها افزایش داشته باشد. در همین حال ۴۹ درصد معتقدند جلسات داخلی اعضای تیم‌های شرکت‌ها و کسب و کارهای مرتبط به حوزه گردشگری افزایش بیشتری خواهد داشت.
واکسن کرونا. خبر خوبی که دنیا را کمی امیدوارتر کرده و برای صنعت گردشگری به سان یک معجزه. نهم نوامبر ۲۰۲۰، تاریخی است که شاید تا مدت‌ها در یادها بماند. به محض آنکه اعلام شد که واکسن تولیدی شرکت فایزر و بیونتک در پیشگیری از بیماری کووید ۱۹ موثر است، صنعت گردشگری که مدت‌ها بر لبه پرتگاه بحران رسیده بود، آنقدر هیجان زده شد که بلافاصله نشانه‌های رونق را از خود نشان داد. سهام شرکت‌های هواپیمایی و کشتیرانی بالا رفت و تورگردانان و آژانس‌های مسافرتی نیز افزایش جست‌جوی مقاصد برای رزرو در سال ۲۰۲۱ را گزارش کرده‌اند. به نظر می‌رسد لحظه موعود صنعت گردشگری فرا رسیده و سفر و گردشگری در آیندهای نزدیک ممکن باشد. تاثیر تولید واکسن کرونا بر صنعت گردشگری چندین سناریوی احتمالی دارد که در این دو پرسش آمده است: آیا شرایط سفر به پیش از دوران کرونا برمی‌گردد یا برای همیشه تغییر خواهد کرد؟ جواب ما این است که همه‌چیز به کارایی عملی واکسن و مهمتر از آن همکاری جهانی برای توزیع و واکسیناسیون سریع جمعیت بستگی دارد. این نظریه‌ای محتاطانه اما امیدوارانه است که فعلا باید به آن چسپید.
با نهایی شدن تولید واکسن کرونا، گردشگری واکسن به یکی از سبک‌های جدید توریسم بین‌المللی تبدیل شده است
گردشگری واکسن چیست؟
از روزی که خبر تولید واکسن منتشر شد، دست‌اندرکاران توریسم بین‌المللی به جنب و جوش افتاده‌اند. این شاید مهمترین تاثیر تولید واکسن کرونا بر صنعت گردشگری باشد. در این میان برخی نیز به پیشواز رفته‌اند و می‌خواهند از موقعیت تازه، نهایت استفاده را ببرند. در همین دو هفته مفهوم جدیدی به نام «گردشگری واکسن» نیز به ادبیات صنعت گردشگری اضافه شده و گویا گردشگران نیز از آن استقبال زیادی کرده‌اند. تا آنجا که یک شرکت مسافرتی هندی در شهر بمبئی به نام Gem Tours & Travel «بسته تعطیلات در ایالات متحده» را با نوید تزریق ویروس کرونا تبلیغ می‌کند و از گردشگرانی که مایل هستند به این کشور سفر کنند تا واکسن کرونا را دریافت کنند، پیش‌ثبت‌نام می‌کند.
برپایه گزارش رسانه‌ها انتظار می‌رود اولین مرحله واکسیناسیون کرونا در آمریکا از ۱۳ دسامبر آغاز شود با این حال شرکت مسافرتی Gem Tours & Travel در تلاش است تا مشتری‌های خود را در قالب گردشگری واکسن با تورهای چهار روزه به قیمت حدود ۱۳ هزار دلار ترغیب کند که به آمریکا سفر کنند. این رقم شامل هزینه پرواز از دهلی به نیویورک و برگشت، تعرفه هتل برای سه روز و چهار شب و یک بار واکسن کووید ۱۰ است. بر اساس گزارش تایمز هند، این شرکت مسافرتی با استفاده از ترس مردم از بیماری همه‌گیری کرونا به افراد به صورت بالقوه این فرصت را داده تا «اولین کسانی باشند که در برابر ویروس کرونا ایمن می‌شوند».
حتی با توزیع واکسن نیز مردم در کوتاه مدت و میان مدت همچنان دستورالعمل‌های بهداشتی را در سفرهای اوقات فراغت خود رعایت میکنند. بنابراین صنعت گردشگری به سرعت سفرهای تجاری احیا نمی‌شود
تاثیر تاثیر تولید واکسن کرونا بر صنعت گردشگری تا آنجاست که این شرکت در تبلیغات خود چنین است: «به محض انتشار واکسن Pfizer برای فروش در آمریکا، ما آماده هستیم که برای تعداد کمی مشتری‌های‌مان که تور ما را خریداری کرده‌اند، واکسیناسیون انجام دهیم.» در بیانیه‌ای هم که شرکت Gem Tours & Travel درباره گردشگری واکسن منتشر کرده، آمده که به محض صدور اجازه فروش رسمی به غیرآمریکایی‌ها، کسانی که در قالب گردشگری واکسن به ایالات متحده سفر کرده‌اند، در نوبت دریافت واکسن قرار می‌گیرند.
در کشورهایی که اقتصاد آنها به گردشگری وابسته است، ویروس کرونا خسارت‌های زیادی بر جا گذاشته است
تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری: امیدواری به بهبود سریعتر
موفقیت‌آمیز بودن تولید واکسن کرونا امید به بهبود سریع صنعت گردشگری را دوچندان کرده است. چالش‌های همه‌گیری ویروس کرونا و اثرات زیانبار آن مدت‌هاست اقتصاد جهانی را فلج کرده است. به طور خاص، انتظار می‌رود تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری مزیتی قابل توجه برای این صنعت ایجاد کند. صنعتی که متاثر از بسته‌شدن مرزها، اعمال محدودیت‌های سفر و اقدامات دولت‌ها در زمینه قرنطینه و حفظ فاصله‌گذاری، آسیب زیادی دیده است. اگرچه در اواسط سال تا حدودی دامنه بحرانی تاحدودی فروکاست، هم‌اکنون بسیاری از کشورها و مناطق جهان شاهد دومین موج شیوع ویروس کرونا هستند که خود منجر به بازگرداندن محدودیت‌ها شده است.
سازمان همکاری اقتصادی و توسعه با نشان دادن میزان تاثیر بیماری کووید ۱۹ بر جریان جهانی سفر، پیش‌بینی کرده اقتصاد گردشگری بین‌المللی امسال ۸۰ درصد کوچکتر شود. این انقباض صنعت گردشگری به ویژه اثرات قابل توجهی بر بازارهای نوظهوری که بخش اعظم تولید ناخالص داخلی خود را از گردشگری می‌گیرند، گذاشته است. به عنوان نمونه، گردشگری ۱۱ درصد از تولید ناخالص داخلی در تایلند، ۹ درصد در فیلیپین، ۸ در مراکش و ۷ درصد در تونس را تشکیل می‌دهد. برآوردهای دیگر نیز می‌گویند شاید چندین سال طول بکشد که صنعت گردشگری طور کامل بهبود یابد. موسسه مک‌کینزی تخمین می‌زند که درآمد جهانی گردشگری تا سال ۲۰۲۳ یا ۲۰۲۴ به سطح ۲۰۱۹ باز نخواهد گشت.
در دسترس بودن واکسن به این معناست که جابجایی و تجارت بیشتر ممکن می‌شود. مقام‌های سیاسی کشورها و همینطور ناظران نیز امیدوارند بازگشت صنعت گردشگری به شرایط عادی سریعتر از پیش‌بینی‌ها ممکن شود. برخی در این خوش‌بینی‌شان به تجربه چین را اشاره میکنند که از زمانی که موفق به کنترل میزان شیوع عفونت شده، ترافیک هوایی آن به ۹۰ درصد سطح قبل از همه‌گیری بازگشته است. اما آیا همه‌چیز به همین سادگی است؟
احیای صنعت گردشگری تا حدود زیادی به موفقیت در پشت سر گذاشتن چالش حمل و نقل واکسن کرونا بستگی دارد
چالش حمل و نقل واکسن
در حالی که تولید واکسن و تورم جست‌وجوها و افزایش قیمت سهام بازیگران کلیدی صنعت سفر و گردشگری سه فاکتور کلیدی در هرگونه تحلیل درباره شروع به کار مجدد صنعت گردشگری است، Aileen Clemente، مدیرعامل شرکت فیلیپینی Rajah Travel Corporation، می‌گوید که اقدامات دیگری نیز برای احیای صنعت گرشگری و بهبودی آن لازم است: «من معتقدم که اولویت اصلی صنعت جهانی توریسم این است مردم و دولت‌ها اطمینان خاطر داشته باشند که تست‌های شناسایی بیماران و برنامه‌های ردیابی تماس قبل از واکسیناسیون به خوبی امکان‌پذیر و در دسترس باشد.» کلمنته می‌افزاید: «همانطور که همه ما می‌دانیم، واکسن‌ها مدتی طول خواهد کشید تا در تمام نقاط جهان توزیع شوند، بنابراین برنامه‌های قبل و بعد از واکسن باید به طور همزمان باید پیش برده شوند.»
از این به بعد یک گواهینامه رسمی آنلاین یا کاغذی خواهیم داشت که نشان می‌دهد مسافران در یک کلینیک معتبر و واکسینه شده‌اند.بدون تردید بیشتر کشورهایی که دارای جمعیت آسیب‌پذیر یا مسن‌تر هستند، گواهینامه تزریق واکسن را اجباری خواهند کرد
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند روند بهبودی رکود حاکم بر اقتصاد جهانی و احیای صنعت گردشگری را کند و اوضاع را پیچیده‌تر کند، مشکل بالقوه حمل ایمن واکسن است. همین حالا هم شرکت‌های فایزر و بیونتک گفته‌اند واکسن‌های تولیدی‌شان باید در دمای بسیار پایین و منفی ۸۰ درجه سانتیگراد ذخیره شود و مدرنا هم منفی ۲۰ درجه سانتیگراد را دمایی امن برای حمل و نقل و نگهداری واکسن تولیدی‌اش اعلام کرده است. هرچند محققان دانشگاه آکسفورد گفته‌اند واکسن آنها را می‌توان در دمای معمولی یخچال نگهداری کرد. یکی از مهمترین چالش‌ها، امکانات و زیرساخت‌های ذخیره‌سازی فوقِ سرد در کشورهای کمتر توسعه‌یافته است که نگرانی‌ها را دو چندان می‌کند.
این موضوع البته فرصت‌هایی را نیز برای برخی زنجیره‌های صنعت گردشگری فراهم کرده است. شرکت تدارکاتی کویتی Agility Public Warehousing در حال مذاکره با دولت‌ها و تولیدکنندگان واکسن برای کمک به توزیع آنها پس از در دسترس قرار گرفتن است. این شرکت که دارای یک شبکه لجستیکی گسترده است و ۱۲۰ کشور جهان را پوشش می‌دهد، گفته در بسیاری از بازارهای نوظهور قابلیت ذخیره‌سازی سرد را دارد.
بازگشت به حالت عادی زمانبر است
گذشته از حمل و نقل این سوال اساسی هم وجود دارد که آیا اوضاع اقتصادی و اجتماعی بحران همه‌گیری ویروس کرونا ممکن است احیای صنعت گردشگری را به تاخیر بیندازد؟ Thurane Aung مدیرعامل شرکت Dagon International معتقد است حتی با توزیع واکسن نیز مردم در کوتاه مدت و میان مدت همچنان دستورالعمل‌های بهداشتی را در سفرهای اوقات فراغت خود رعایت میکنند. او از جمله کسانی است که معتقد است صنعت گردشگری به سرعت سفرهای تجاری احیا نمی‌شود.
برخی مقاصد گردشگری مثل دوبی با توجه به تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری، سیاست‌های تشویقی جذب گردشگر را در دستور کار قرار داده‌اند
این دیدگاه منطقی ساده دارد: شیوع ویروس کرونا علاوه بر اثرگذاری بر اقتصاد کلان، در سطح خرد نیز فشارهای زیادی بر دخل و خرج خانوارها وارد کرده است. به همین دلیل بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارهای مرتبط با صنعت توریسم ولو اینکه سال ۲۰۲۰ با واکسیناسیون سراسری تمام شود، باز هم ترجیح می‌دهند ریسک نکنند و زیر ظرفیت اسمی خود به دنیای تجارت برگردند. به ویژه اینکه اغلب کسب و کارهای صنعت گردشگری همچنان چشم‌انتظار بسته‌های حمایتی دولت‌هایشان هستند. تورانه آونگ به وضعیت صنعت گردشگری در میانمار اشاره می‌کند که به گفته او با سیاست‌‌گذاری دولتی آمیختگی زیادی دارد. او با اشاره به تاثیر تولید واکسن کرونا بر صنعت گردشگری تاکید می‌کند: «اگر فرض را بر این بگیریم که شیوع ویروس به لطف توزیع واکسن به کنترل درآید، نجات صنعت گردشگری بدون حمایت دولت ممکن نخواهد بود.»
دیگرانی هم هستند که نظری مشابه دارند. از جمله دکتر Felicity Nicholson متخصص کلینیک مسافرتی Trailfinders در انگلیس می‌گوید هنوز زود است که پاسخ این سوال را بدانیم که آیا گردشگری به شرایط قبل از شروع همه‌گیری برمی‌گردد یا به کل با صنعتی دگرگون شده و متفاوت روبرو خواهیم شد. او به CNN گفته است: «فکر می‌کنم بازگشت به حالت عادی مسئله‌ای زمانبر است و باید صبور بود.» او با تاکید بر اینکه در حال حاضر سیر و سفر وضعیت چندان مساعدی ندارد، یکی از دلایل مبهم بودن آینده صنعت گردشگری را اولویت‌های دولت‌ها در واکسیناسیون می‌داند.
به گفته نیکلسون اگر کشورها بر چالش حمل و نقل واکسن فائق آیند، باز هم اولویت دولت‌ها واکسیناسیون اقشار و گروه‌های آسیب‌پذیر در کارزار مقابله با ویروس کرونا اعم از پرسنل و کادرهای درمانی، سالمندان، کارگران است. او می‌گوید: «اگر در رقابت برای تولید واکسن برندگان مشخص شوند، توزیع آن اهمیت بیشتری دارد. به خصوص اینکه ممکن است ادعای دولت‌ها درباره زمانبندی و سرعت واکسینه کردن گروه‌های مختلف مردم چندان درست از آب درنیاید.»
مقاصد سافاری به ویژه با افزایش شکار غیرقانونی در پارک‌های ملی، کاهش تعداد گردشگران و وضع اقتصادی تاسف‌بار کسانی که در اقامتگاههای توریستی کار میکنند، به شدت آسیب دیده است
در حالتی خوشبینانه باید گفت واکسیناسیون کرونا بعید است زمانی زودتر از اوایل سال آینده کلید بخورد. این بدان معناست که کشورهایی که اقتصاد آنها مبتنی بر گردشگری است، کماکان باید دست به عصا راه بروند و احتمالا هم کوشش‌هایشان برای جذب توریست‌ها نتایج درخشانی در پی نخواهد داشت. به همین دلیل است که اکثر دست‌اندرکاران صنعت گردشگری امیدی ندارند که دست‌کم تا پاییز سال آینده بهبودی در صنعت گردشگری اتفاق بیفتد.
تا زمان واکسیناسیون سراسری اولویت اصلی همچنان تست‌های شناسایی و برنامه‌های ردیابی تماس خواهد بود
تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری: اجباری شدن گواهی تزریق
این تصوری باطل و خوش‌خیالی محض است که فکر کنیم به محض شروع برنامه واکسیناسیون سراسری، گردشگران می‌توانند سوار هواپیما شوند و به مقاصد دلخواهشان سفر کنند. ظن نزدیک به یقین است که تدابیری مکمل مراقبت‌های بهداشتی هم وضع خواهد شد. نیکلسون احتمال اجباری شدن گواهی‌‌های تزریق واکسن کرونا را بالا می‌داند. مشابه کاری که شرکت هواپیمایی کانتاس استرالیا می‌خواهد آن را عملی کند. به عبارت دیگر ممکن است سفر کردن مشروط به ارائه گواهینامه بین‌المللی واکسیناسیون یا پیشگیری (ICVP) شود.
کشورهایی که واکسیناسیون تب زرد را برای ورود گردشگران اجباری کرده‌اند یا کشورهایی که خطر ابتلا به فلج اطفال در آنها بالاست، ممکن است از این به بعد برای ورود و خروج گردشگران چنین گواهی‌نامه‌هایی را الزامی کنند. دکتر فلسیتی در این باره می‌گوید: «برداشت من این است که از این به بعد یک گواهینامه رسمی آنلاین یا کاغذی خواهیم داشت که نشان می‌دهد مسافران در یک کلینیک معتبر و واکسینه شده‌اند. هر مقصدی می‌تواند چنین گواهی‌ای را از مسافران بخواهد. ما می‌دانیم تبعات ابتلا به ویروس کرونا چقدر می‌تواند ویرانگر باشد. بنابراین بدون تردید بیشتر کشورهایی که دارای جمعیت آسیب‌پذیر یا مسن‌تر هستند، گواهینامه تزریق واکسن را اجباری خواهند کرد.»
تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری: جبران مافات سال ۲۰۲۰
حالا بیایید، یک گام جلوتر برویم و فرض را بر این بگیریم که مسافران واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و حتی گواهینامه آن را نیز در اختیار دارند. در این صورت چه اتفاقی می‌افتد؟ اپراتورهای سفر می‌گویند این احتمالا بهترین سفری است که گردشگران در طول عمرشان تجربه میکنند.
John Bevan مدیرعامل گروه مسافرتی Dnata است که کسب و کارهای دیگری ازجمله Travelbag ،Travel Republic و Netflight و همچنین Gold Medal را در مالکیت خود دارد. او می‌گوید: «از زمان اعلام خبر تولید واکسن میزان رزروها به طرز چشم‌گیری افزایش یافته به گونه‌ای که میانگین رزروها ظرف یک هفته حدود ۲۰ درصد بالاتر رفته و بسیاری از کسانی که وسع‌شان به سفر کردن می‌رسد، حاضر شده‌اند برای سفرهای خارجی در سال ۲۰۲۱ بیشتر هزینه کنند.»
تقاضا برای سفر بر روی پلتفرم‌های فروش بلیت و تور از زمان اعلام خبر تولید واکسن کرونا افزایش یافته است
بیوان یکی از دلایل این استقبال زایدالوصف برای سفر را شرایط متاثر از پاندمی سال ۲۰۲۰ می‌داند که سفر و تعطیلات را از مردم گرفت. او می‌گوید مردم می‌خواهند سال آینده جبران مافات کنند و به اصطلاح برای خودشان سنگ تمام بگذارند: «تقاضا برای سفرهای گروهی خانوادگی بیشتر شده و گردشگران نیز می‌خواهند در سوئیت‌های شیک‌تر و لوکس‌تر اقامت کنند.»
Tom Marchant، بنیانگذار اپراتور تورهای لوکس Black Tomato، نیز نظری مشابه دارد. او می‌گوید: «مردم به شدت تشنه سفر هستند و نمی‌خواهند بیش از این فرصت سفر و تجربه‌های آن را از دست بدهند. از همین رو تمایل دارند که اولین سفرشان بعد از ماه‌ها امر و نهی شدن، خاص و ویژه باشد.»
تقاضا برای سفرهای غیرعادی به قدری زیاد است که در ماه اکتبر این شرکت سفرهای جدیدی موسوم به Journeys to Come را به مجموعه خدمات خود اضافه کرده است. دیدن کسوف در پاتاگونیا یا شنا با نهنگ‌ها در نیمه‌شب‌های روشن ایسلند چیزهایی است که شاید هر کسی یک‌بار بخواهد آن را تجربه کند. مارچانت در این باره می‌گوید: «ما می‌خواستیم چیزی ایجاد کنیم که مردم بگویند با این سفر تمام اوقات سخت گذشته‌مان به سر خواهد آمد.»
پیش‌بینی می‌شود در سال آینده گردشگران به ایالات متحده بیش از دیگر مناطق جهان برای سفر توجه نشان دهند
تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری: جابجایی مقاصد برتر
گرچه زمان اعلام خبر کشف واکسن تقریبا با اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا همزمان است، طبق گفته‌های بیوان، بعد از پیروزی جو بایدن برندهای تجاری او رشد سه رقمی سفر به ایالات متحده را تجربه کرده‌اند. مالدیو و امارات متحده عربی از جمله مقاصد محبوب اروپاییانی است که برای سفر کردن در سال آینده برنامهریزی کرده‌اند و این بیش از همه ناشی از خوشبینی از تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری است.
به ویژه دوبی به عنوان مقصدی برتر که مسئولان این شیخ‌نشین سخت تلاش هستند تا گردشگران را به سمت خود بکشانند. مدیرعامل گروه مسافرتی Dnata گرچه پیش‌بینی می‌کند که مقاصد حوزه کارائیب در آینده وضعیتی خوب داشته باشند، با این حال درباره استرالیا و نیوزیلند نظری متفاوت دارد و می‌گوید پای گردشگران بین‌المللی تا سه ماهه آخر سال ۲۰۲۱ چندان به این دو کشور باز نخواهد شد.
اپراتورهای تور با توجه به تعویق سفرهای ۲۰۲۰ و نیز با استناد به داده‌هایی که درباره علاقه توریست‌ها به سفر به اروپا به دست آورده‌اند، به سال آینده خوشبین هستند. هرچند انتظار هم نمی‌رود که تا سال ۲۰۲۲ گردشگری در منطقه اروپا به شرایط عادی برگردد
مارچانت نیز می‌گوید که مشتریانشان به برخی مقاصد آسیایی نگاه میکنند. اگرچه او فکر می‌کند که سفر معمولی از کشوری به کشوری دیگر در منطقه جنوب شرق آسیا به دلیل بوروکراسی‌های مربوط به تست کرونا یا گواهی‌نامه‌های دریافت واکسن کرونا دست‌کم برای مدتی ممکن نخواهد بود. او در ابن باره می‌گوید: «فکر می‌کنم مردم به جای مسافرت به چند کشور، صرفا به چند مکان دیدنی بسنده میکنند و واقعا هم خودشان را غرق در لذت میکنند. برداشت من این است که تغییری در نحوه لذت بردن گردشگران از مکان‌ها ایجاد می‌شود و این صرفا محدود به تیک زدن لیست آرزوها نیست بلکه تغییری واقعاً مثبت است.»
صنعت گردشگری در کشورهای آفریقایی احتمالا دیرتر از سایر مناطق جهان شاهد بهبود اوضاع باشد
تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری: کم‌رمق بودن سفرهای سافاری
پیش‌بینی مارچانت این است که تعطیلات آخر هفته جایگین سفرهای طولانی‌مدت و دو هفته‌ای شود. با وجود این هنوز زود است که این گزاره را طرح کنیم که مسافرت و گردشگری به زودی ممکن می‌شود. طبق گفته Nigel Vere Nicoll، رئیس اتحادیه سفر و جهانگردی آفریقا (ATTA)، بزرگترین مشکل سفر در سال ۲۰۲۱ هیچ ارتباطی با واکسن ندارد، بلکه چالش اصلی در دسترس بودن پرواز است. ATTA نهادی تجاری برای سفر به منطقه جنوب قاره آفریقا است.
اهمیت این چالش از آن جهت است در این قسمت قاره آفریقا فقط سه مرکز اصلی بین‌المللی گردشگری دارد: آدیس آبابا، نایروبی و ژوهانسبورگ. هرچند خطوط هوایی اتیوپی در حال توسعه هستند، شرکت‌های هواپیمایی آفریقای جنوبی که در ژوهانسبورگ قرار دارند، در حال حاضر به مقصدی پرواز ندارند و ایرلاین‌های کنیایی نیز امیدوارند دولت نقدینگی در قالب بسته‌های مالی کمکی به آنها تزریق کند.
وره نیکول می‌گوید: «ایرلاین‌ها در این منطقه پروازهای خود را کاهش داده‌اند و این رویه را عوض نمی‌کنند مگر اینکه اطمینان حاصل کنند که ضرر نمی‌کنند. چنین تغییراتی زمان می‌برد.» او واکسیناسیون را گامی هیجان‌انگیز توصیف می‌کند که اولین سنگ بنای بازسازی صنعت گردشگری در منطقه جنوب آفریقا است اما در عین حال تاکید می‌کند که واکسیناسیون تا اواسط سال آینده امکان‌پذیر نخواهد بود. او همچنین احتمال اینکه کشورهای آفریقایی آسیب‌دیده از همه‌گیری ویروس کرونا شرط واکسن را برای مسافرت اجباری کنند، رد می‌کند.
علاوه بر اینها مقاصد سافاری به ویژه با افزایش شکار غیرقانونی در پارک‌های ملی، کاهش تعداد گردشگران و وضع اقتصادی تاسف‌بار کسانی که در اقامتگاههای توریستی کار میکنند، به شدت آسیب دیده است. در این میان سیاست‌های ممنوعیتی ناعادلانه دولت انگلیس در زمینه ممنوع کردن رفت و آمد به کشورهای آفریقایی نیز مزید بر علت شده است. با این حال وره‌نیکول به آینده صنعت گردشگری در آفریقا و به ویژه سفرهای سافاری و تورهای بزرگ امیدوار است.
ناظران معتقدند با وجود تاثیر مثبت واکسن کرونا بر صنعت گردشگری، قاره اروپا به دلیل قرار داشتن در کانون همه‌گیری، سال آینده مقصد چندان محبوبی نخواهد بود
تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری: آینده مبهم اروپا
آیا مقاصدی وجود دارد که ویروس کرونا چهره‌اش را خدشه‌دار کرده باشد که گردشگران نخواهند مدتی را در آنجا بگذرانند؟ به رغم صدرنشینی آمریکا در جدول ابتلا و مرگ و میرهای بیماری کووید ۱۹، از اطلاعات جان بیوان چنین برمی‌آید که گردشگران مشتاقانه می‌خواهند به این کشور سفر کنند. اما او فکر می‌کند که این میل وافر برای سفر به آمریکا بیش از همه ناشی از خوشبینی به وعده‌های دولت بایدن برای کنترل بیماری است. بیوان بر این نظر است که منطقه اروپا که فعلا در کانون همه‌گیری قرار دارد، برای مسافران کشورهایی که بیماری را بهتر کنترل کرده‌اند، چندان جذاب نیست.
Tom Jenckins، مدیر عامل اتحادیه تور گردانندگان اروپا (ETOA) با این نظر مخالف است. او می‌گوید: «وقتی شما را از چیزی یا کاری منع میکنند، اتفاقا بیشتر وسوسه می‌شوید که آن کار را انجام دهید یا آن چیز ممنوعه را به دست آورید. با همین منطق اگر یک سال به اروپا نرفته‌اید طبیعی است که عزمتان را برای سفر به این منطقه جزم خواهید کرد. شما هرگز اروپا را این چنین خالی از گردشگر ندیده‌اید و ابدا نیز چنین قیمت‌های رقابتی دیگر تکرار نخواهند شد. این تجربهای است که شاید مشابه آن را نبینید. بنابراین تقاضای نهفته اما واقعی سفر به اروپا وجود دارد.»
جنکینز می‌گوید: «اپراتورهای تور با توجه به تعویق سفرهای ۲۰۲۰ و نیز با استناد به داده‌هایی که درباره علاقه توریست‌ها به سفر به اروپا به دست آورده‌اند، به سال آینده خوشبین هستند. هرچند انتظار هم نمی‌رود که تا سال ۲۰۲۲ گردشگری در منطقه اروپا به شرایط عادی برگردد. بنابراین در سال آینده این قاره از آنچه در گذشته دیده‌ایم خالی‌تر خواهد بود.»
به باور او پس از واکسیناسیون سرعت و میزان تحولات در گردشگری اروپا به شرکت‌های هواپیمایی بستگی دارد که پروازهایشان را از سر بگیرند و همینطور آماده بودن مقاصد گردشگری برای پذیرایی از جهانگردان. جنکینس می‌گوید: «شهرها نسبتاً سریع به حالت عادی زمان پیش از کرونا برمی‌گردند اما ممکن است به این سادگی‌ها هم نباشد.»
با وجود تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری، مسافران در سال آینده همچنان باید به رعایت پروتکل‌های بهداشتی پایبند بمانند
تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری: سفر بدون لمس
حتی با وجود یک واکسن احتمالی و برخی شواهدی که درباره تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری ذکر کردیم، بسیاری معتقدند تجربه سفر از اساس تغییر کرده است. به ویژه در فرودگاهها، جایی که بیوان فکر می‌کند خطوط هوایی به سمت یک تجربه عمیقا سفر غیرلمسی رفته‌اند. به گفته او قوانین مربوط به کرونا با جدیت در هواپیماها اعمال می‌شود. او پیاده شدن ردیف به ردیف مسافران از هواپیماها را یک نمونه عالی از این سخت‌گیری‌ها می‌داند.
مردم به جای مسافرت به چند کشور، صرفا به چند مکان دیدنی بسنده میکنند و واقعا هم خودشان را غرق در لذت میکنند. یعنی تغییری در نحوه لذت بردن گردشگران از مکان‌ها ایجاد می‌شود و این صرفا محدود به تیک زدن لیست آرزوها نیست
بیوان همچنین بر این باور است که محدودیت‌هایی که برای بوفه‌ها یا کارکنان مسئول توزیع غذا در میان مسافران وضع کرده‌اند تا زمانی که مردم به طور واقعی احساس راحتی کنند، به قوت خود باقی خواهد ماند. چنین احتمالی درباره حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی نیز وجود دارد. بیوان اضافه می‌کند: «نظر من این است که ما برای مدت طولانی بیشتر مراقب خواهیم بود. من نمی‌توانم ببینم تا مدت‌ها با افرادی که نمی‌شناسیم دست بدهیم یا آنها را بغل کنیم.»
در حداقل یک سال آینده شرکت‌های مسافرتی و هواپیمایی تغییرات در نحوه ارائه خدمات خود را حفظ خواهند کرد
تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری: انعطاف‌پذیرتر توریسم
انعطاف‌پذیری یکی از درد‌بخورترین چیزهایی است که همه‌گیری ویروس کرونا در اختیار ما قرار داده است. با علم به تاثیر واکسن کرونا بر صنعت گردشگری، به نظر می‌رسد بسیاری از پیشنهادهایی که برای سال آینده ارائه شده‌اند، کاملا منعطف هستند و این روندی است که دست‌کم در میان‌مدت پابرجا خواهد ماند. برای مثال Black Tomato سیاستی جدید در پیش گرفته و برای اکثر رزروهای جدید خود حداکثر تا ۳۰ روز قبل از موعد، امکان استرداد کامل وجه را می‌دهد. اگرچه مارچنت مطمئن نیست این سیاست تا چه زمانی ادامه‌دار خواهد بود، باور دارد به هیچ عنوان هم با یک چشم بر هم زدن کنار گذاشته نمی‌شود.
بیوان نیز نظری مشابه دارد و انعطاف‌پذیری را یکی از تغییرات امیدوارکننده به احیای صنعت گردشگری می‌داند. او می‌گوید: «انعطاف‌پذیری که ایرلاین‌ها ارائه می‌دهند، به این معنی است که مسافران نگرانی زیادی بابت رزروهایشان نداشته باشند.»
پیشنهادهای جدید غذایی و آشامیدنی در هتل‌ها و استراحتگاه‌ها یکی از مهمترین استراتژی‌هایی است که نظر توریست‌ها را جلب می‌کند و درآمد آنها را افزایش می‌دهد. در بحبوحه بحران جهانی کرونا که تعداد مسافران از گذشته کمتر شده، صنعت هتلداری باید بسته‌های وسوسه‌کننده‌تری به مشتریان عرضه کنند؛ در تصورات قبلی خود تجدیدنظر کنند؛ به فکر طراحی فضاهای جدید باشند تا بتوانند تجربه گردشگران را بهبود ببخشند. این یعنی مدرن‌سازی تجربه میهمان. راه‌حلی بالقوه موثر، ساده و دسترس که در بلندمدت جواب می‌دهد.
صنعت هتلداری به دلایل ساختاری و تحمیلی دیگر رونق سابق را ندارد
امیدواری‌‌های صنعت هلتداری
صنعت هتلداری با چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی روبرو است. حتی بیش از همه‌گیری ویروس کرونا هم پلتفرم‌های اجاره خانه و اقامتگاههای محلی بازی را از چنگ آنها درآورده بودند. حالا اما همه اعضای زنجیره اقامت و اسکان در خط شروع قرار گرفته‌اند. برای هتل‌ها اما کار سخت‌تر است. راه‌حل‌هایی مثل تخفیف و سرویس‌های اضافه و اختصاصی دیگر تکراری شده و تقریبا می‌توان گفت خریداری ندارد و برای گردشگران نیز رفتن به هتل به کاری طاقت‌فرسا بدل شده است. یک دلیل ساده برای این وضعیت پوست‌اندازی صنعت گردشگری است که عمومی‌تر شده و گردشگران نیز در مقایسه با گذشته تعامل و پیوند عمیق‌تر با مقاصد را طلب میکنند. اگرچه از برخی جهات شیوع ویروی کرونا به اصطلاح صنعت هتلداری را نونوار کرده، بیش از اینها لازم است
توصیه‌ای که کارشناسان به هتل‌ها میکنند این است که برای باقی ماندن در گردونه رقابت، در برخی عادت‌های سابق خود تجدیدنظر کنند و به اصطلاح رگ خواب گردشگران را بشناسند و استراتژی‌های جذب را وارد فازهای جدید کنند. خدمات غذایی و آشامیدنی یکی از بهترین گزینه‌هایی است که به گفته تحلیلکران تجدیدنظر در قواعد آن راهی رو به روشنایی را برای هلتداران باز می‌کند و نه‌تنها آنها را با تغییرات ماه‌های گذشته سازگار کرده و چه بسا عقب‌ماندگی‌های گذشته را جبران کند.
هتل‌ها باید خدمات خود را در بسته‌بندی‌های جدید و خلاقانه عرضه کنند تا مدرنیزه کرده تجربه میهمانان محقق شود
مدرن‌سازی تجربه میهمانان با تجربه بدون تماس
ما در عصری تازه زندگی و سفر می‌کنیم. عصری که در آن شاهد پایان سرویس اقامت و اسکان به سبک سنتی هستیم. گردشگران و میهمانان به دنبال روش‌های بدون تماس برای صرف غذا هستند و این نکته‌ای است که به نظر می‌رسد صنعت هتلداری سال‌ها از آن غفلت کرده است. وقتی می‌گوییم غفلت، منظورمان فراموشی به معنای مطلق کلمه نیست. امروزه اگر به بازار املاک هم سر بزنید یا پلتفرم‌های اجاره خانه یا اقامتگاه را در نظر بگیرید، خدمات اتاق کامل را جایگزین روش‌های سنتی هتل‌ها کرده‌اند.
سال‌هاست روش کاری هتل‌ها این است که از میهمانان‌شان می‌خواهند در ساعات مشخصی برای صرف غذا به غذاخوری مراجعه کنند و فرآیند آن‌چنان جا افتاده که آژانس‌های مسافرتی نیز در تبلیغ پکیج‌های سفر خود قید میکنند که مثلا «شام را در محیطی رویایی با موسیقی زنده صرف می‌شود» یا «فضایی مشرف به دریا و ارتفاع» را جزء خدمات ویژه خود معرفی میکنند. نوعی بسته‌بندی سنتی که گرچه مسافران و گردشگران با آن آشنا هستند، امروزه دیگر مجبور نیستند آن را بپذیرند. گفته می‌شود صنعت هتلداری باید خدمات خود را در بسته‌بندی‌های جدید و خلاقانه عرضه کند تا مدرنیزه کرده تجربه میهمانان محقق شود.
شاید وقت آن رسیده که هتلداران کمی هزینه کنند و طراحی داخلی و دکوراسیون هتل‌ها را تغییر دهند و آژانس‌های مسافرتی نیز شاخص «فضای قابل توجه اقامتی» را در تبلیغات و پیشنهادهای انگیزشی خود اضافه کنند
چه شروعی بهتر از غذا و نوشیدنی. خورد و خوراک همیشه جزء جدایی ناپذیر صنعت گردشگری بوده و یکی از روندهای آینده‌دار این صنعت هم هست. عجیب این است که صنعت هتلداری تاکنون متوجه این تغییر بزرگ نشده است. شیوه‌های سرو غذا و پیشنهادهایی که در منوها گنجانده می‌شود، بهترین راه برای بهبود تجربه گردشگران و میهمانان در زمان اقامتشان است و اگر به درستی اجرا شود، احساس ارتباط با رستوران‌های محبوب میهمانان را در خاطره‌شان زنده می‌کند. این استراتژی اساسی‌ترین مرحله ایجاد تغییر و مدرن‌سازی تجربه میهمانان در صنعت هتلداری است که اپراتورهای مسافرتی نیز خیلی زود خود را با آن هماهنگ میکنند. گزینه‌های بیشتری هم در دسترس است.
پلتفرم‌های آنلاین اجاره خانه و اقامتگاه، بخش زیادی از سهم هتل‌ها از بازار گردشگری را تصاحب کرده‌اند
برای مثال گردشگران امروزه به محیط زیست بیشتر اهمیت می‌دهند و بالتبع منوهای بدون کاغذ علاوه بر اینکه از نظر آنها سازگاری بیشتری با محیط زیست دارد، موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های هتلداران نیز می‌شود. دقت کنید اینها راهکارها اگرچه ممکن است پیش‌پاافتاده یا سطحی به نظر برسند، توجه گردشگران و میهمانان را جلب می‌کند و در بلندمدت نیز منجر به رضایت‌‌مندی آنها می‌شود.
انعطاف‌پذیری در تغییر منو و استفاده از کدهای QR متصل به تلفن‌های هوشمند نیز به سرعت مورد استقبال مهمانان قرار می‌گیرند. با اینکه ممکن است دل کندن تمام میهمانان از منوهای سنتی سخت باشد یا پرریسک به نظر برسد اما این تغییرات در راستای مدرن‌سازی تجربه میهمانان است و به طور قطع در آینده انتظارات آنها را نیز از همین مسیر راهبری خواهد کرد.
مدرن‌سازی تجربه میهمانان با فضای بزرگتر اما شخصی‌تر
اجتماعی شدن صنعت توریسمو همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ باعث شده تا گردشگران درباره جایی که پول خود را خرج میکنند، بیشتر فکر کنند و شاید هم قانع شوند که جوامع محلی را دریابند. در هتل‌ها نیز میهمانان انتظار دارند که نوع و کیفیت غذا یا نوشیدنی که در هتل‌ها عرضه می‌شود، به رستوران‌ها و اقامتگاههای محلی شباهت داشته باشد. میهمانان مایلند هلتداران برای تهیه مواد اولیه رستوران‌های خود به جای شبکه‌های تولید و مصرف انبوه، به بازارهای محلی‌تر مراجعه کنند یا در لیست غذاهایی که به آنها داده می‌شود، چشم‌شان به غذاها و نوشیدنی‌های محلی مناطق خاص هم بخورد.
منتقل کردن آرامش و راحتی شبیه به محیط خانه، یکی از مهمترین استراتژی‌های مدرن‌سازی تجربه میهمانان است
میهمانان همچنین می‌خواهند در مکانی غذا بخورند که بتوانند با خیال راحت از سایر مهمانان فاصله بگیرند یا سرو غذا برای آنها در اتاق‌ها و سوئیت‌هایشان ممکن باشد. توصیه می‌شود هتل‌ها و توراپراتورها بیشترین تمرکز خود را برای به حداکثر رساندن فضاهای باز هتل‌ها و رستوران‌ها بگذرارند. از نظر مدرن‌سازی تجربه میهمان، هتل‌هایی که به راحتی با فضای داخلی بزرگ و باز کنار می‌آیند، خوش‌اقبال‌ترند و در موقعیتی برتر قرار می‌گیرند. میهمانان امروزه فضای شخصی اما بزرگتر را ترجیح می‌دهند و از اینکه محصور در اتاق‌ها و سوییت‌هایشان باشند، آزرده خاطر می‌شوند.
راه‌حل‌هایی مثل تخفیف و سرویس‌های اضافه و اختصاصی دیگر تکراری شده و تقریبا می‌توان گفت خریداری ندارد و برای گردشگران نیز رفتن به هتل به کاری طاقت‌فرسا بدل شده است. یک دلیل ساده برای این وضعیت پوست‌اندازی صنعت گردشگری است که عمومی‌تر شده و گردشگران نیز در مقایسه با گذشته تعامل و پیوند عمیق‌تر با مقاصد را طلب میکنند
مکان‌های بزرگ نشیمن خارج از اتاق، پیشنهاد جذاب دیگر در مدرن‌سازی تجربه میهمانان است. شاید وقت آن رسیده که هتلداران کمی هزینه کنند و طراحی داخلی و دکوراسیون هتل‌ها را تغییر دهند و آژانس‌های مسافرتی نیز شاخص «فضای قابل توجه اقامتی» را در تبلیغات و پیشنهادهای انگیزشی خود اضافه کنند. بهانه هم که جور است: فاصله‌گذاری این روزها به گوش همه آشناست و کیست که دنبال آن نباشد.
مدرن‌سازی تجربه میهمانان با فروش مواد غذایی و آشامیدنی محلی
از آنجا که میهمانان هتل‌ها همه چیز را با خانه و مکان‌های مورد علاقه‌شان مقایسه میکنند، به راحتی می‌توان این تجربه را برای آنها زنده کرد. میهمانان از صرف ناهار یا شام در خانه و پشت میز لذت می‌برند و بنابراین می‌توان با قراردادن یک میز غذاخوری بزرگ در اتاق محل اقامت، حضور آنها را لذت‌بخش‌تر کرد. رستوران‌های هتل با ارائه پیشنهادهایی مانند صرف غذا در رستوران‌های محلی خارج از شهر و کمپ‌های توریستی یا دادن منوهای فصلی، خاطره رفتن به تعطیلات را برای میهمانان زنده کنند.
صرف غذا در رستوران‌های محلی خارج از شهر و کمپ‌های توریستی یا دادن منوهای فصلی، خاطره رفتن به تعطیلات را برای میهمانان زنده کنند.
پیشنهاد دیگر این است که صنعت هتلداری در راه مدرن‌سازی تجربه میهمانان بیش از پیش خودشان را محلی نشان دهند. این بدان معنا نیست که لوکس بودن و کوشش برای گرفتن ستاره‌های بیشتر برای نام و برند خود را فراموش کنند، بلکه منظور این است که به سبک اقامتگاههای محلی در شهرهای کوچک و روستاها سرویس بدهند یا دست‌کم شعبه‌هایی را در مناطقی دور از شهرها بازگشایی کنند یا با اقامتگاههای روستایی و محلی قرارداد همکاری منعقد کنند. بسته‌بندی و فروش محصولات محصولات خاص ارگانیک و محلی نیز گزینه‌ای دیگر است که جلوه خوبی دارد و با مدرن‌سازی تجربه میهمانان همخوانی دارد.
واقعیت این است که صنعت هتلداری بیش از دیگر اجرای اکوسیستم گردشگری به تحرک و چابکی نیاز دارد و لازم است در راه دستیابی به بازارهای جدید خلاق‌تر و زیرک‌تر باشند. بیراه نیست اگر بگوییم این صنعت با هرچقدر محلی‌تر و خودمانی‌تر شود و به مدرن‌سازی تجربه میهمانان تن بدهد، زودتر دوران گذار فعلی را پشت سر خواهد گذاشت. فراموش نکنید مدرن‌سازی تجربه میهمانان تنها یک قدم رو به جلو است اما همزمان یک قدم هم به روشنایی نزدیک‌تر است.
